Terapeuta: kim jest, jak pracuje i jak dobrze wybrać?

terapeuta

Terapeuta to specjalista wyszkolony do udzielania pomocy w cierpieniu psychicznym.

Problemy ze zdrowiem psychicznym są powszechne.

Leki mogą zmniejszyć niektóre objawy chorób psychicznych, ale terapia uczy ludzi umiejętności samodzielnego radzenia sobie z objawami.

Terapeuta pomaga nie tylko osobom z zaburzeniami psychicznymi, ale także ludziom, którzy potrzebują pomocy w swoich problemach i chcą polepszyć jakość swojego życia.

Kim jest terapeuta?

kim jest terapeuta

Terapeuta (psychoterapeuta) to specjalista zdrowia psychicznego, który jest uprawniony do prowadzenia psychoterapii.

Może nim być psycholog lub psychiatra, ale niekoniecznie – zdarza się, że psychoterapeutą zostaje osoba z wykształceniem np. pedagogicznym. Aby prowadzić psychoterapię należy nieustannie szkolić się, edukować i rozwiać.

Psychoterapeuci działają w obrębie wybranego przez siebie nurtu terapeutycznego. Nurty te różnią się między sobą punktem widzenia, metodami i sposobem działania.

Psychoterapeuta może:

  • prowadzić terapię (indywidualną lub grupową),
  • udzielać konsultacji i interwencji,
  • zalecić wizytę u innego specjalisty (np. psychiatry).

Psychoterapia nie jest specjalizacją lekarską, więc psychoterapeuta nie może przepisywać leków, kierować na badania, czy wystawiać zwolnień lekarskich. Wyjątkiem jest sytuacja, w której psychoterapeuta jest także lekarzem (np. psychiatrą).

Różnice między psychologiem, psychiatrą a psychoterapeutą

 

W czym może pomóc Ci terapeuta

w czym pomoże Ci terapeuta

Kiedy warto zgłosić się do terapeuty?

Psychoterapia nie jest rozwiązaniem tylko dla osób z zaburzeniami psychicznymi (choć w takich przypadkach konsultacja może być nawet konieczna).

Jeśli doświadczasz szeroko pojętego cierpienia lub problemów natury psychicznej, to terapia może pomóc Ci nie tylko spojrzeć na swoje problemy z nowej perspektywy, ale realnie zmienić Twoje życie.

Rozważ udanie się do terapeuty, jeśli doświadczasz któregoś z poniższych problemów:

  • Problemy ze snem i stres. Możesz mieć wrażenie, że masz zbyt wiele rzeczy do zrobienia lub zbyt wiele problemów, z którymi musisz sobie poradzić. Możesz mieć wrażenie, że nie możesz odpocząć. Stres i przytłoczenie mogą prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, które często w pierwszej kolejności objawiają się trudnościami ze snem.
  • Przewlekłe zmęczenie. Ten fizyczny objaw często wynika z problemów ze zdrowiem psychicznym lub im towarzyszy. Może nawet wskazywać na depresję. Zmęczenie może powodować, że śpisz więcej niż zwykle lub masz problemy z wybudzaniem rano.
  • Częsta wściekłość i złość, tendencje do agresji. Każdy czasami czuje się zły. Chwilowe uczucie wściekłości jest normalne i niekoniecznie musi być szkodliwe. Poszukiwanie wsparcia, aby poradzić sobie z tymi uczuciami, może być dobrym pomysłem, gdy samoistnie nie przemijają, są nieproporcjonalne do wywołującej je sytuacji lub jeśli prowadzą do podjęcia gwałtownych lub potencjalnie szkodliwych działań.
  • Uczucie lęku. Jeżeli w codziennym życiu towarzyszy Ci lęk i strach, to najskuteczniejszym rozwiązaniem może być psychoterapia. Dotyczy to zarówno specyficznych fobii, jak i bardziej uogólnionego lęku.
  • Niespokojne lub natrętne myśli. Od czasu do czasu martwienie się o coś jest czymś normalnym, ale jeśli zajmuje to znaczną część dnia lub powoduje objawy fizyczne, terapia może pomóc Ci sobie z tym poradzić.
  • Apatia. Utrata zainteresowania zwykłymi czynnościami, otaczającym cię światem lub życiem w ogóle może wskazywać na problemy ze zdrowiem psychicznym, takie jak depresja lub zaburzenia lękowe.
  • Poczucie beznadziejności. Utrata nadziei lub motywacji może wskazywać na depresję lub inne zaburzenie psychiczne. Gorszy dzień od czasu do czasu, zwłaszcza po okresie silnego stresu nie jest niczym niezwykłym. Jednak jeśli się utrzymuje przez długi czas, to może przerodzić się w poważny problem.
  • Wycofanie społeczne. Wiele osób czuje się lepiej, gdy mogą spędzić przynajmniej trochę czasu w samotności. Osoby introwertyczne mogą potrzebować więcej czasu w samotności niż inni. Jednak jeśli czujesz się zaniepokojony w towarzystwie innych ludzi lub masz problem z nawiązywaniem relacji, terapia może pomóc ci zrozumieć te uczucia i radzić sobie z nimi.
  • Trudności w małżeństwie, rodzicielstwie i rodzinie. Jeśli czujesz, że przydałoby Ci się wsparcie w zakresie relacji partnerskiej lub rodzicielstwa, to odpowiednią osobą będzie właśnie wykwalifikowany terapeuta. Problemy w relacji lub rodzinie mogą wymagać wspólnych sesji terapeutycznych, ale indywidualne spotkanie jest dobrym punktem wyjścia do dalszych działań.

Skuteczność terapii

Psychoterapia (we wszystkich odmianach) jest nieustannie poddawana badaniom skuteczności. Poddaje się także badaniom czynniki, które mogą wpływać na jakość niesionej pomocy.

Choć metody i założenia teoretyczne są zawsze rozwijane i ulepszane, to z metaanalizy wielu badań nad skutecznością psychoterapii wynika, że:

  • psychoterapia jest skuteczną formą pomocy,
  • z psychoterapii wynikają pozytywne skutki zarówno dla dzieci, młodzieży, dorosłych, jak i osób w podeszłym wieku,
  • osoby po przebytej psychoterapii zgłaszają poprawę samopoczucia i funkcjonowania,
  • pozytywne efekty psychoterapii są trwałe po zakończeniu leczenia, a nawet dalej się poprawiają,
  • różne formy (nurty) terapeutyczne dają porównywalne wyniki efektywności.

Mówienie komuś, że powinien iść na terapię lub że potrzebuje terapii, może być stygmatyzujące. Może być trudno patrzeć, jak  bliska osoba zmaga się z wyzwaniami związanymi ze zdrowiem psychicznym, ale ważne jest, aby ludzie sami decydowali się na szukanie pomocy – o ile nie narażają siebie ani nikogo na niebezpieczeństwo.

Zachęcanie osoby, na której Ci zależy, do przyjrzenia się możliwym opcjom terapii jest lepszym sposobem na okazanie wsparcia.

Jak wyglądają wizyty u terapeuty?

jak wyglądają wizyty u terapeuty

Istnieje wiele różnych podejść do psychoterapii. Terapeuci zazwyczaj decydują się na jedno lub połączenie z nich.

Każda perspektywa teoretyczna działa jako mapa drogowa, aby pomóc specjaliście zrozumieć klienta i jego problemy oraz proponować adekwatne rozwiązania.

O charakterystyce głównych podejść psychoterapii przeczytasz w dalszej części tego artykułu.

Rodzaj leczenia, który otrzymasz, zależy od różnych czynników: obecnych badań psychologicznych, orientacji teoretycznej psychologa i tego, co zadziała najlepiej w Twojej indywidualnej sytuacji.

Nurty terapeutyczne

Psychoterapeuci działają w wybranym przez siebie nurcie terapeutycznym, w którym szkolą się i rozwijają. Nurty terapeutyczne różnią się między sobą podejściem teoretycznym, a także stosowanymi metodami pomocy.

Główne nurty terapeutyczne, to:

  • nurt poznawczo-behawioralny – opiera się na nieadaptacyjnych połączeniach między myślami, zachowaniami i emocjami, które są utrzymywane przez procesy poznawcze (uwaga, interpretacja, pamięć) i behawioralne (unikanie, wzmacnianie itp.), nurt o udowodnionej skuteczności i mocnych podstawach naukowych.
  • nurt psychodynamiczny – opiera się na założeniu, że na każdego człowieka działają nieuświadomione siły, które wpływają na jego postawy, decyzje i zachowania. Zakłada także, że człowieka najsilniej  kształtują pierwsze lata życia, a także relacje z wczesnymi opiekunami. 
  • nurt humanistyczny – skupia się na człowieku całościowo, kluczowe są indywidualne doświadczenia człowieka oraz jego postrzeganie siebie. Podczas terapii dąży się do lepszego rozumienia samego siebie oraz samoakceptacji.
  • nurt integratywny – wielu terapeutów nie przywiązuje się na stałe do jednego tylko podejścia. Zamiast tego łączą elementy z różnych podejść (w tym tych wymienionych wyżej) i dostosowują leczenie do potrzeb każdego klienta.

W ramach każdego nurtu występują dziesiątki podtypów, w ramach których zostały wypracowane szczegółowe metody pomocy.

Pierwsza sesja terapeutyczna

Przed pierwszą wizytą u terapeuty normalne jest podenerwowanie. Wiedza o tym, czego się spodziewać, może pomóc Ci uspokoić nerwy.

Typowa sesja psychoterapii trwa 50 minut. 

Aby jak najlepiej wykorzystać czas pierwszej sesji, przygotuj odpowiedzi na kilka najważniejszych pytań, które z pewnością zada Ci specjalista:

  1. jaka sytuacja lub niepokojące objawy sprawiły, że zdecydowałeś się na terapię,
  2. czy przyjmujesz na stałe jakieś leki lub borykasz się z chorobą przewlekłą,
  3. jakie są Twoje przeszłe doświadczenia ze zdrowiem psychicznym – czy korzystałeś już kiedyś z pomocy specjalisty lub miałeś problemy natury psychologicznej,
  4. czy w Twojej rodzinie pojawiały się zaburzenia psychiczne,
  5. czy zauważyłeś u siebie jakieś niepokojące zmiany (np. utrata lub przybranie na wadze, bezsenność itp.).

Na Twojej pierwszej sesji (lub po niej) możesz zostać poproszony o wypełnienie ankiet lub testów. Zostaniesz także poinformowany o zasadach poufności przekazywanych specjaliście informacji.

Nie martw się, jeśli nie będziesz wiedział, co zrobić po rozpoczęciu sesji. To normalne, aby czuć się trochę niespokojnie na pierwszych kilku sesjach. Psychoterapeuci mają doświadczenie we wprowadzaniu swoich klientów w nową (i początkowo stresującą) sytuację. 

Pamiętaj, że pierwsza wizyta to także świetna okazja, abyś to Ty zadał wszelkie nurtujące Cię pytania. Jeśli masz jakieś wątpliwości – czy to dotyczące logistyki spotkań (np. ich częstości lub konieczności odwołania), czy też dotyczące przebiegu samej terapii – najlepiej, jeśli od razu je rozwiejesz.

W dalszej części spotkania, terapeuta zacznie zadawać Ci pytania, aby rozeznać się w Twojej sytuacji i zrozumieć problemy, nad którymi będziecie pracować. Jeśli jakieś pytanie jest zbyt bolesne, pamiętaj, że nie jesteś zobowiązany mówić więcej, niż jest to dla Ciebie komfortowe.

Terapeuta będzie również chciał wiedzieć, jakie masz wsparcie społeczne, zapyta więc o informacje na temat Twojej rodziny, partnera, przyjaciół i współpracowników.

Ważne jest, aby nie przyspieszać procesu. Kiedy zdobywasz zaufanie do swojego terapeuty i jego metod, możesz być gotów podzielić się przemyśleniami, z którymi na początku nie czułeś się komfortowo.

Kontynuacja terapii

kontynuacja terapii

Gdy specjalista będzie miał pełny ogląd na sprawę, zaczniecie współpracować, aby stworzyć plan leczenia.

Twój terapeuta może na przykład zapisać cele i odczytać je, żeby dla obojga z Was było jasne, nad czym pracujecie.

Niektórzy specjaliście tworzą kontrakt, który określa plan terapii, jej oczekiwany czas trwania i główne cele.

Jest to bardzo dobra praktyka i świadczy o profesjonalnym podejściu do procesu terapeutycznego.

Pod koniec pierwszych kilku sesji powinieneś mieć nowe zrozumienie twojego problemu i jasny plan pracy nad problemami.

Na każdej kolejnej sesji będziesz kontynuować proces budowy zaufania, relacji terapeutycznej z twoim terapeutą.

Będziecie również badać problemy poprzez rozmowę. Dla niektórych osób już sama swobodna rozmowa o problemie przynosi ulgę.

We wczesnym etapie twój psycholog pomoże ci wyjaśnić, co cię niepokoi. Następnie przeniesiesz się w fazę rozwiązywania problemów, pracując razem, aby znaleźć alternatywne sposoby myślenia, zachowania i zarządzania uczuciami.

Możesz odgrywać nowe zachowania podczas swoich sesji i dostawać zadania domowe, aby ćwiczyć nowe umiejętności.

W trakcie spotkań wraz z terapeutą wspólnie będziecie oceniać Twoje postępy i określać, czy pierwotne cele muszą być przeformułowane lub rozszerzone.

W niektórych przypadkach specjalista może sugerować sesje z udziałem innych osób.

Na przykład jeśli masz problemy związane z relacjami, partner może dołączyć do ciebie w sesji. Podobnie, dla osoby borykającej się z problemami rodzicielskimi, pomocne może być przyprowadzenie dziecka.

Umów się na terapię

 

Ponieważ zaczynasz rozwiązywać problem, który spowodował zgłoszenie się na psychoterapię, będziesz także uczyć się nowych umiejętności, które pomogą Ci zobaczyć siebie i świat z innej perspektywy.

Dowiesz się, jak rozróżnić sytuacje, które możesz kontrolować, od tych, których nie możesz, a także jak skupić się na poprawie rzeczy, które leżą w ramach Twojej kontroli.

Nauczysz się również odporności, co pomoże ci lepiej radzić sobie z przyszłymi wyzwaniami.

Aby jak najlepiej wykorzystać psychoterapię, bądź aktywnym uczestnikiem.

Pomóż ustawiać cele.

Zadawaj pytania.

Jeśli uważasz, że sesja nie poszła dobrze, porozmawiaj o tym ze swoim terapeutą.

Co jeśli psychoterapia nie działa?

Kiedy rozpocząłeś psychoterapię, twój psycholog prawdopodobnie pracował z tobą, aby opracować cele i szorstki oś czasu leczenia.

Jak idziesz, powinieneś pytać siebie, czy psycholog wydaje się Cię rozumie, czy plan leczenia ma sens i czy czujesz, że robisz postępy.

Niektórzy ludzie zaczynają czuć się lepiej w ciągu około sześciu do dwunastu sesji. Jeśli nie zaczniesz widzieć oznak postępów, omów swoje obawy z terapeutą. Możesz także zapytać o dodatkowe lub alternatywne metody leczenia. 

Pamiętaj, że w trakcie postępu psychoterapii, szczególnie na samym początku, możesz czuć się przytłoczony nową sytuacją.

Być może masz wrażenie, że jesteś jeszcze bardziej smutny, zły lub zestresowany niż na początku i masz wątpliwości, czy terapia w ogóle działa.

W takim przypadku pamiętaj, że czasami objawy muszą się na pozór pogorszyć, zanim będą mogły się poprawić.

Być może silne emocje (nawet negatywne) to tylko znak, że terapeuta trafia dokładnie w sedno problemu.

Oczywiście w niektórych przypadkach relacja między pacjentem a psychoterapeutą nie jest tak dobra, jak powinna być.

Terapeuta powinien być gotowy na rozwiązanie tego rodzaju problemów.

Jeśli mimo zgłoszenia problemu sytuacja nie poprawia, być może warto zastanowić się nad rozpoczęciem pracy z nowym specjalistą.

Nie bierz tego do siebie osobiście. To nie jest ani Twoja wina, ani Twojego terapeuty – to tylko złe dopasowanie.

Ponieważ sojusz terapeutyczny jest tak kluczowy dla skuteczności psychoterapii, potrzebujesz najlepszego możliwego dopasowania.

terapia

Kiedy przyjdzie czas na koniec…

Niektórzy myślą, że decydując się na psychoterapię, jednocześnie podejmują wieloletnie zobowiązanie. Nic bardziej mylnego.

To, jak długo psychoterapia trwa, zależy od kilku czynników, w tym rodzaju problemu lub zaburzenia, cech i historii pacjenta, celów pacjenta, co aktualnie dzieje się w życiu pacjenta poza psychoterapią i jak szybko pacjent jest w stanie zrobić postęp.

Niektórzy ludzie czują ulgę nawet po jednej sesji psychoterapii!

Spotkanie z psychologiem może dać nową perspektywę, pomóc zobaczyć sytuację inaczej i dać bezpieczną przestrzeń do głośnego wyrażenia emocji. 

Wielu ludzi kończy terapię po kilku lub kilkunastu sesjach, zwłaszcza jeśli pracują nad jednym, dobrze zdefiniowanym problemem i nie czekały zbyt długo przed szukaniem profesjonalnej pomocy.

W innych przypadkach terapia trwa dłużej, na przykład rok lub kilka lat.

Długotrwała terapia jest przydatna szczególnie w pracy nad poważnymi traumami, wieloma współistniejącymi problemami lub niejasnym początkowym określeniem tego, gdzie leży źródło cierpienia.

Ludzie z poważnym zaburzeniem psychicznym mogą wymagać ciągłej psychoterapii. Regularne sesje mogą zapewnić wsparcie, które pomagają usprawniać codzienne funkcjonowanie.

Niektórzy kończą terapię po rozwiązaniu pierwotnego problemu, a inni kontynuują ją nawet później, bo doświadczają nowych spostrzeżeń i widzą, że terapia pozwala im na lepsze funkcjonowanie.

Koszty terapii

Wiele osób nie decyduje się na terapię, nawet jeżeli czują, że jej potrzebują, ze względu na duże koszty. Faktycznie, decydując się na prywatną wizytę u psychoterapeuty, musimy przygotować się na koszt od 150 do nawet 250 zł za jedną sesję (cena różni się w zależności od specjalisty i miasta).

Jednak prywatne płatne wizyty to nie jedyne dostępne rozwiązanie. Istnieje możliwość skorzystania z terapii w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia.

Choć często trzeba będzie odczekać kilka tygodni a nawet miesięcy do pierwszej wizyty, to jest to zdecydowanie lepsza opcja niż całkowite zaniechanie szukania potrzebnej pomocy.

Poza NFZ istnieją także fundacje, które w ramach różnych programów i dofinansowań oferują bezpłatne wizyty.

Jeżeli koszty psychoterapii to jedyne kryterium, które powstrzymuje Cię od podjęcia działania, spróbuj poszukać ośrodków pomocy w pobliżu Twojego miejsca zamieszkania lub zapytaj o informację swojego lekarza rodzinnego.

Po czym poznać dobrego terapeutę?

dobry terapeuta

Psychologowie i pacjenci pracują razem, więc właściwe dopasowanie jest bardzo ważne. Dobra „chemia” z terapeutą jest kluczowa, więc nie bój się wypytywać potencjalnych kandydatów o ich wykształcenie, wiedzę, czy doświadczenie.

Sprawdź, czy Twój terapeuta odznacza się poniższymi cechami:

  • stosuje się do zasad etyki – tzn. nie przekracza granic prywatności swojego klienta, zachowuje informacje w tajemnicy, nie ocenia moralnie wyborów swojego klienta,
  • rozwija się jako specjalista – posiada odpowiednie wykształcenie i doświadczenie, dalej chętnie rozwija swoją wiedzę,
  • jest dobrym słuchaczem,
  • stwarza atmosferę bezpieczeństwa i zaufania,
  • jest odpowiedzialny i rzetelny w swojej pracy – nie spóźnia się, jest przygotowany do wizyty i jasno informuje o zasadach prowadzenia terapii.

Jak znaleźć terapeutę?

To jak duży masz wybór, zależy w dużej mierze od tego, w jak dużym mieście mieszkasz i czy jesteś otwarty na odbywanie terapii zdalnie (np. poprzez wideorozmowy).

Zanim wybierzesz terapeutę, dobrze jest zasięgnąć informacji z kilku miejsc:

  • zapytaj zaufanych członków rodziny lub przyjaciół, być może ktoś z nich przebył terapię i jest w stanie polecić Ci dobrego specjalistę,
  • zgłoś się do swojego lekarza rodzinnego – prawdopodobnie da Ci kontakt do sprawdzonego terapeuty z Twojego regionu,
  • przeszukaj internet.

W internecie można znaleźć także opinie o terapeutach oraz przydatne informacje o ich trybie pracy – np. w jakim nurcie działają, ile trwa przeciętna sesja lub jakie są koszty wizyty u danego specjalisty.

Znajdź terapeutę dla siebie

Wybierz obszar, w którym szukasz pomocy oraz preferowane terminy a wskażemy Ci najlepszych terapeutów.

Obszar pomocy

Preferowany termin
Preferowane godziny

Forma terapii

Podsumowanie

Psychoterapeuta to specjalista uprawniony do prowadzenia terapii, mającej na celu poprawienie dobrostanu psychicznego. Terapeuci mogą pracować z pojedynczymi osobami, parami, grupami lub rodzinami.

Terapeuta pracuje na gruncie wybranego przez siebie nurtu terapeutycznego. Dobry specjalista zdrowia psychicznego jest w stanie stworzyć odpowiednie warunki do pomocy swoim klientom.

Źródła

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Najnowsze artykuły