Jak rozpoznać i rozwijać dojrzałość emocjonalną?
Zastanawiałeś się, dlaczego niektórzy radzą sobie z trudnymi sytuacjami lepiej niż inni?
A może zdarzyło Ci się zareagować w sposób, którego później żałowałeś?
Niezależnie od tego, czy odpowiedziałeś agresją w kłótni, czy kontrolę nad Tobą przejął niepohamowany płacz, możemy poprawić zdolność do radzenia sobie z emocjami – kluczem do rozwiązania jest dojrzałość emocjonalna.
Co to znaczy dojrzałość emocjonalna?
Dojrzałość emocjonalna oznacza umiejętność rozpoznawania, rozumienia i odpowiedniego regulowania swoich emocji.
Osoba emocjonalnie dojrzała ma zdolność wyrażania swoich uczuć w sposób odpowiedni i konstruktywny, a także potrafi skutecznie radzić sobie ze stresem i trudnościami życiowymi.
Jest to proces, który rozwija się wraz z doświadczeniem i samorefleksją.
Warto zauważyć, że fakt, że osoba dojrzała emocjonalna radzi sobie ze stresem i potrafi regulować swoje emocje, nie oznacza, że nie doświadcza stresu i intensywnych, negatywnych emocji.
Bezpłatny test online depresji
Kiedy osiąga się dojrzałość emocjonalną?
Dojrzałość emocjonalna zaczyna się rozwijać już w niemowlęctwie, kiedy dzieci zaczynają wyrażać swoje uczucia poprzez uśmiechanie się, marszczenie brwi i płacz.
Rozwija się dalej w dzieciństwie, gdy uczymy się, które zachowania są konstruktywne, a które nie. Największy skok osiąga w okresie dojrzewania.
Mózg osiąga poziom stabilnego i dojrzałego rozwoju w wieku około 25 lat.
Nie oznacza to jednak, że człowiek staje się dojrzały emocjonalnie w wieku 25 lat.
Nie ma określonego wieku, w którym osiąga się pełną dojrzałość emocjonalną.
Niektórym przychodzi to z trudem i całe życie zmagają się z niedojrzałymi reakcjami emocjonalnymi.
Jak zachowuje się człowiek dojrzały emocjonalnie? Oznaki dojrzałości emocjonalnej
Dojrzałość emocjonalna jest złożoną koncepcją – składają się na nią różne cechy i umiejętności związane z zarządzaniem emocjami (a raczej zarządzaniem własnymi reakcjami na nie).
Poniżej znajdziesz kilka oznak rozwinięcia dojrzałości emocjonalnej.
Samoświadomość
Osoba dojrzała emocjonalnie jest świadoma swoich wewnętrznych stanów – potrafi nazwać odczuwane emocje i zlokalizować ich przyczynę, potrafi wyrazić swoje potrzeby, wie, jak różne bodźce wpływają na jej samopoczucie.
Samokontrola
Osoba dojrzała emocjonalnie potrafi kontrolować i zarządzać swoimi reakcjami emocjonalnymi.
Nie oznacza to jednak, że dusi w sobie emocje lub nie pozwala im się ukazać. Zamiast tego potrafi wyrażać swoje uczucia w sposób odpowiedni, bez szkodzenia samemu sobie, czy innym osobom.
Empatia
Człowiek, który jest dojrzały emocjonalnie, rozumie też emocje innych osób, czyli wykazuje empatię. Potrafi przyjąć ich perspektywę, współczuć i być wrażliwym na ich potrzeby.
Elastyczność
Inną ważną cechą osoby dojrzałej emocjonalnie jest brak sztywności w myśleniu.
Osoba dojrzała emocjonalnie odpowie na życiowe wyzwania z otwartym, kreatywnym umysłem.
Nie zacietrzewia się w swoich emocjach i wrażeniach, tylko poszukuje rozwiązań i adaptuje się do zmieniającej się sytuacji.
Zdolność tworzenia bezpiecznych, zdrowych relacji
Ważną oznaką dojrzałości emocjonalnej jest umiejętność utrzymywania zdrowych i bezpiecznych relacji z innymi.
Obejmuje to szereg mniejszych umiejętności, takich jak wyznaczanie zdrowych granic, rozwiązywanie konfliktów, czy okazywanie uczuć bliskim osobom.
Odpowiedzialność
Dojrzali emocjonalnie ludzie zastanawiają się, jak ich działania wpłyną na innych i wezmą odpowiedzialność, jeśli ich działania spowodują jakąkolwiek krzywdę.
Osoby o dużej dojrzałości emocjonalnej są w stanie łatwo przeprosić, wziąć odpowiedzialność za swoje czyny, rozumiejąc i akceptując konsekwencje.
Bezpłatny test online – sprawdź czy cierpisz na lęki
Oznaki niedojrzałości emocjonalnej
Bycie niedojrzałym emocjonalnie oznacza, że nie jesteś w stanie poradzić sobie ze swoimi emocjami w zdrowy sposób.
Możesz mieć problemy z tworzeniem bezpiecznych i zdrowych relacji z innymi.
Możesz mieć trudności z rozpoznawaniem i dzieleniem się swoimi uczuciami i jest mało prawdopodobne, abyś dobrze radził sobie z konfliktami i wyzwaniami życiowymi.
Możesz nie być w stanie powstrzymać się od atakowania innych.
Niedojrzałość emocjonalna może objawiać się różnymi oznakami. Oto kilka przykładów:
- Impulsywność: Osoba niedojrzała emocjonalnie może być podatna na impulsywne działania i wybuchy emocjonalne.
- Utrata kontroli: Osoba niedojrzała emocjonalnie często traci kontrolę nad swoimi emocjami, jest nieodporna psychicznie i reaguje w sposób nieodpowiedni do sytuacji, raniąc przy tym innych i działając na swoją szkodę.
- Brak empatii: Brakuje jej zdolności do zrozumienia i empatii wobec innych osób. Nie potrafi wczuć się w ich sytuację.
- Unikanie odpowiedzialności: Osoba niedojrzała emocjonalnie unika odpowiedzialności za swoje działania i często obwinia innych za własne problemy.
- Uzależnienie emocjonalne: Może być zależna emocjonalnie od innych osób, nie potrafiąc samodzielnie radzić sobie z własnymi uczuciami.
Jak osiągnąć dojrzałość emocjonalną?
Chociaż dojrzałość emocjonalna jest czymś, co zwykle rozwija się naturalnie, gdy przechodzimy przez okres dojrzewania i wczesną dorosłość, nie jest to coś, co przychodzi łatwo każdemu z nas.
Różnimy się od siebie i niektórzy z natury mają lepszy wgląd, empatię i poczucie sprawiedliwości, podczas gdy inni mają wrodzoną trudność z empatią, czy kontrolą impulsów.
Także nasze wychowanie i kontekst społeczny odgrywają ogromną rolę w dojrzewaniu emocjonalnym.
To, w jakiej wychowałeś się rodzinie i jak radzili sobie z emocjami najbliżsi, miało ogromny wpływ na dalszy rozwój kompetencji emocjonalnych.
Niezależnie od tego, gdzie jesteś na swojej drodze do dojrzałości emocjonalnej, zawsze jest nadzieja. Chęć zmiany jest ważnym pierwszym krokiem.
Stawanie się bardziej dojrzałym emocjonalnie może obejmować na przykład:
- naukę uważności na swoje emocje – uczenie się ich zauważania i nazywania,
- poznawanie i ćwiczenie różnych metod rozwiązywania konfliktów,
- nauka asertywności, czyli stawiania zdrowych granic z poszanowaniem potrzeb własnych i innych ludzi,
- nauczenie się, jak rozwijać bezpieczniejsze relacje i kończyć relacje, które nie są zdrowe,
- ćwiczenie rozpoznawania i nazywania swoich potrzeb oraz próby zrozumienia, jak wpływają na twoje działania,
- nauka wyrażania uczuć i potrzeb sposób konstruktywny,
- ćwiczenie technik radzenia sobie ze stresem i panowania nad emocjami, takie jak medytacja, relaksacja czy regularna aktywność fizyczna.
Co ważne, bycie bardziej dojrzałym emocjonalnie nie jest czymś, co musisz robić wyłącznie na własną rękę.
Psychoterapia to także świetny sposób na pracę nad emocjami, zrozumienie, co je wyzwala, i poznanie metod radzenia sobie z nimi z większą łatwością.
Podsumowanie
Dojrzałość emocjonalna jest ważnym aspektem rozwoju osobistego, który wpływa na nasze relacje i ogólne samopoczucie.
Osiągnięcie dojrzałości emocjonalnej to proces, który trwa przez całe życie i wymaga pracy nad samoświadomością, komunikacją i radzeniem sobie ze stresem.
Poprzez rozwijanie tych umiejętności możemy budować zdrowe relacje, radzić sobie z trudnościami życiowymi i osiągać większą satysfakcję z naszego życia emocjonalnego.
Źródła
- Strus, W. (2006). Poziom dojrzałości emocjonalnej a zachowania moralne. Studia Psychologica, 6, 149-170.
- Harwas-Napierała, B. (2015). Dojrzałość osobowa dorosłych jako czynnik chroniący rodzinę. Czasopismo Psychologiczne, 21(1), 47-52.
- Strus, W. (2004). Niedojrzałość emocjonalna i moralna a zaburzenia osobowości. Studia Psychologica, 5, 273-292.
- Knopp, K. (2005). Rola inteligencji emocjonalnej w życiu człowieka. Studia Psychologica, 6, 221-236.
- Matczak, A., & Martowska, K. (2011). Z badań nad uwarunkowaniami kompetencji emocjonalnych. Studia Psychologica: Theoria et praxis, 1(11), 5-18.
