Stres i jego objawy

Czujesz, że życie staje się coraz bardziej przytłaczające, a codzienne wyzwania wydają się nie do pokonania? 

Stres jest naturalną reakcją organizmu, ale kiedy staje się przewlekły, może negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne i fizyczne. 

W tym artykule dowiesz się, jak rozpoznać symptomy nadmiernego stresu i jak sobie z nimi radzić, jeszcze zanim sytuacja wymknie się spod kontroli.

Jak radzić sobie ze stresem?

Czym jest stres?

Stres to naturalna reakcja organizmu na wyzwania, zagrożenia czy zmiany w otoczeniu.

Każdy z nas doświadcza stresu w różnych momentach życia – może to być wynikiem trudnej sytuacji w pracy, problemów osobistych, presji czasu czy zmian, które wprowadzają niepewność.

Choć stres jest zjawiskiem powszechnym, może przybierać różne formy, w zależności od osoby i sytuacji.

Z biologicznego punktu widzenia, stres to reakcja naszego ciała na sytuacje, które postrzegamy jako trudne, niebezpieczne lub wymagające.

W momencie stresu nasz organizm aktywuje tzw. „reakcję walki lub ucieczki”, przygotowując nas do działania – zwiększa tętno, przyspiesza oddech i mobilizuje energię do szybkiej reakcji.

Ta odpowiedź była niegdyś kluczowa dla przetrwania, np. w przypadku spotkania drapieżnika.

Dziś jednak, gdy zagrożenia mają bardziej abstrakcyjny charakter, reakcja stresowa może utrzymywać się zbyt długo, wpływając negatywnie na nasze zdrowie i samopoczucie.

Stres może być krótko- lub długotrwały.

W sytuacjach, gdy stres jest krótkotrwały, np. przed ważnym spotkaniem, może działać motywująco, pomagając nam skoncentrować się i dać z siebie więcej.

Jednak kiedy stres trwa przez długi czas lub jest zbyt intensywny, może prowadzić do wyczerpania organizmu, lęków, problemów ze snem, a nawet poważniejszych zaburzeń zdrowotnych.

Dlatego tak ważne jest, aby umieć rozpoznać objawy stresu i nauczyć się go skutecznie zarządzać.

Skąd się bierze stres?

Przyjrzyjmy się dokładniej ocenianiu sytuacji jako stresowej. 

Po pierwsze – mówimy tu o ocenie, a więc nadawaniu subiektywnej wartości.

Znaczy to, że istnieją duże różnice między ludźmi, w zakresie tego co dla nich jest stresujące.

Ta sama sytuacja może przez jedną osobę być oceniona jako źródło ogromnego stresu, a dla drugiej osoby być zupełnie obojętna.

Subiektywne postrzeganie jest bardziej decydujące w określeniu sytuacji jako stresowa, a nie obiektywne cechy samej sytuacji.

Zarówno obiektywnie niegroźne sytuacje mogą być przez niektórych postrzegane jako stresujące, jak i sytuacje obiektywnie groźne mogą u niektórych stresu nie powodować (znaczyć to będzie po prostu, że czynniki sytuacyjne zostały nietrafnie ocenione).

Jakiego rodzaju sytuacje są oceniane jako stresujące? 

Te, które są postrzegane jako:

1. Krzywda lub strata: odnosi się do dokonanych już szkód, np. porzucenie przez partnera, towarzyszą im emocje: złości, smutku, żalu.
2. Zagrożenie: odnosi się do prawdopodobieństwa wystąpienia krzywdy lub straty (które jeszcze nie nastąpiły), np. kłótnie z partnerem zwiastujące rozstanie, towarzyszą im emocje: strachu, lęku, zmartwienia.
3. Wyzwanie: w tym przypadku możliwa jest zarówno strata, jak i zysk, np. rozmowa rekrutacyjna, towarzyszą emocje: negatywne (strach, lęk, zmartwienie) i pozytywne (nadzieja, zapał, podniecenie).

Czym są stresory?

Te sytuacje (bodźce, elementy otoczenia), które powodują stres, w psychologii nazywane są stresorami. 

Choć dla każdego człowieka inny zestaw elementów będzie stresorami, możemy wyróżnić kilka ogólnych podziałów stresorów.

Pierwszy podział dotyczy siły i zakresu oddziaływania stresora. 

Wyróżniamy:

1. Najsilniejsze: katastrofy i dramatyczne wydarzenia

Przykłady: wojny, klęski żywiołowe, dramaty obejmujące całe grupy ludzi,

• te stresory są uniwersalne – niezależnie od różnic indywidualnych, żaden człowiek ich doświadczający nie pozostanie wobec nich obojętny
• są zagrożeniem wobec najbardziej podstawowych potrzeb (np. bezpieczeństwa)
• trudno się do nich przygotować i im zapobiec, często są nagłe i losowe, a jednostka nie ma wpływu na ich przebieg
• często przybierają charakter traumy, czyli urazu psychicznego o przykrych i często bardzo poważnych konsekwencjach

2. Średniego natężenia: poważne wyzwania i zagrożenia, zmiany życiowe

Przykłady: śmierć partnera, rozwód, kara pozbawienia wolności, śmierć bliskiej osoby, utrata pracy, zawarcie małżeństwa (choć jest to pozytywne wydarzenie, niewątpliwie wiąże się z pewnym stresem)

• są to sytuacje, które stawiają przed człowiekiem konieczność dostosowania się do nowych warunków (wymagań)

3. Najsłabsze: codzienne drobne utrapienia

Przykłady: niemożność znalezienia potrzebnego przedmiotu (np. kluczy, dokumentów), kłótnie, przeciwności losu i tak zwana złośliwość rzeczy martwych (np. korki, psujące się urządzenia),

• choć mogą wydawać się błahe, zdecydowanie występują najczęściej z wszystkich typów, więc powodują łącznie najwięcej stresu

Innym rozróżnieniem jest podział stresorów ze względu na czas ich działania. 

Wyróżniamy:

• Stresory jednorazowe: zajmują jednorazowo określony czas, po czym ich oddziaływanie się kończy, na przykład wizyta u lekarza
• Stresory cykliczne: występujące regularnie co jakiś czas, na przykład coroczne spotkania raportowe w pracy
• Stresory chroniczne: działają praktycznie bezustannie przez długi czas, na przykład nieudany związek
• Ciągi wydarzeń stresowych: stresory na tyle silne, że pociągają za sobą konieczność kolejnych stresujących zmian, na przykład rozwód może pociągać za sobą przeprowadzkę, poszukiwanie nowej pracy itp.

Ciekawa teoria autorstwa dr Soni Lupien pozwala lepiej zapamiętać i zrozumieć ogólne zasady klasyfikowania czegoś jako stresor. 

Pierwsze litery tych kryteriów tworzą akronim NUTS (ang. to go nuts – oszaleć, wkurzyć się). 

Zgodnie z tą teorią stres wywołują te czynniki, które:

• N (novelty) – są nowością. Stresuje nas to, czego wcześniej jeszcze nie doświadczyliśmy (np. pierwszy dzień w nowej pracy)
• U (unpredictability) – są nieprzewidywalne. Stresuje nas to, czego przebiegu nie możemy przewidzieć (dlatego tak wielu ludzi stresują wszelkie niespodzianki)
• T (threat to the ego) – są zagrożeniem dla ego. Stresuje nas to, że nasza samoocena i postrzeganie nas przez innych może ulec pogorszeniu – np. poprzez wygłupienie się na wystąpieniu publicznym
• S (sense of control) – nie podlegają naszej kontroli. Stresuje nas to, że nie mamy kontroli nad przebiegiem danej sytuacji i jej rozwiązanie nie zależy od nas wcale lub w bardzo małym stopniu (np. utknięcie w korku przed ważnym spotkaniem).

Po co nam stres?

Stres to nie tylko coś, co utrudnia nam życie – to naturalna reakcja organizmu, która ma na celu pomóc nam lepiej funkcjonować w trudnych sytuacjach.

Choć może być nieprzyjemny, stres jest mechanizmem, który w przeszłości umożliwiał przetrwanie w obliczu zagrożenia.

Aby lepiej zrozumieć, jak działa stres, warto przyjrzeć się temu, co dzieje się w naszym ciele, gdy spotykamy stresor.

Kiedy zauważamy potencjalne zagrożenie – czy to fizyczne, czy emocjonalne – nasz organizm reaguje błyskawicznie.

W ciągu kilku sekund uruchamia się kaskada zmian, które angażują układ nerwowy, serce, hormony i układ odpornościowy.

Pierwszą reakcją jest uwolnienie hormonów stresu, takich jak adrenalina i kortyzol, które przygotowują nasz organizm do działania.

Hormony te mobilizują energię, abyśmy mogli szybko reagować na sytuację.

W efekcie dochodzi do „przemeblowania” tego, gdzie ta energia jest kierowana.

Większość zasobów trafia do tych części ciała, które muszą działać najszybciej – głównie do mięśni i mózgu.

W tym samym czasie serce zaczyna pracować szybciej, a ciśnienie krwi rośnie.

To tak, jakbyśmy w sytuacji stresowej przekręcili kran na pełny poziom – więcej energii trafia do tych narządów, które teraz jej potrzebują najbardziej.

Wzrost ciśnienia krwi, wynikający ze zwężenia naczyń krwionośnych, pozwala na szybsze dostarczenie zasobów tam, gdzie są one niezbędne.

Z perspektywy ewolucyjnej, wszystkie te mechanizmy miały pomóc naszym przodkom w sytuacjach zagrożenia.

Ich reakcje były proste: walka lub ucieczka.

Dziś, choć nasze zagrożenia są mniej bezpośrednie (praca, relacje, codzienne wyzwania), nasz organizm nadal działa w ten sam sposób. Przygotowuje nas do walki z problemem lub do szybkiego znalezienia wyjścia z sytuacji.

Nawet gdy stres nie prowadzi do fizycznej walki ani ucieczki, nasze ciało nadal uruchamia te same mechanizmy.

Przykład?

Kiedy stresujemy się przed ważnym wystąpieniem, nasze ciało wciąż przygotowuje mięśnie do działania, a energia jest rozprowadzana tak, jakbyśmy mieli podjąć szybkie działanie.

To dziedzictwo naszych przodków, które jest wciąż aktywne w dzisiejszym świecie.

Objawy stresu

Stres nie jest tylko „wrażeniem” psychicznym, ale powoduje też szereg zmian w organizmie – głównie poprzez wzmożenie wydzielania niektórych hormonów (np. kortyzol, adrenalina). 

To właśnie przez te fizjologiczne reakcje możemy zauważyć objawy fizyczne, takie jak:

• przyspieszony oddech
• przyspieszona akcja serca
• przyspieszona przemiana materii
• wzrost ciśnienia krwi
• nadmierna potliwość
• spięcie mięśni
• tiki nerwowe
• bezsenność
• zmiany w apetycie (jego wzmożenie lub obniżenie)

Poza tymi fizjologicznymi reakcjami, objawy stresu są widoczne także w przejawianym zachowaniu i odczuwanych emocjach. 

Można zaobserwować na przykład:

• niepokój
• złość
• roztargnienie
• agresywne zachowania
• problemy z koncentracją
• utrudnione podejmowanie decyzji
• wahania nastroju

Więcej o objawach nerwicy

Skutki odczuwania stresu 

Bardzo intensywne stresory (na przykład o charakterze katastrof, takich jak klęski żywiołowe) lub chroniczne przeżywanie stresu może prowadzić także do poważnych konsekwencji psychicznych, a nawet zaburzeń. 

Nadmiar stresu może prowadzić na przykład do: zaburzeń lękowych (nerwic), depresji, uzależnień (na przykład od leków, narkotyków, alkoholu). Możliwe jest także zwiększenie podatności na choroby takie jak nadciśnienie tętnicze, migreny lub zwiększać szanse na zawał.

Jednym z zaburzeń najściślej związanych ze stresem jest zespół stresu pourazowego (PTSD – Posttraumatic Stress Disorder). 

Charakteryzuje się szeregiem uporczywych objawów przeszkadzających w normalnym codziennym funkcjonowaniu, na przykład:

• powtarzające się i natrętne, niepokojące wspomnienia o traumatycznym wydarzeniu, powtarzające się koszmarne marzenia o tym wydarzeniu
• intensywna reaktywność psychologiczna i fizjologiczna po ekspozycji na sygnały przypominające zdarzenie traumatyczne
• unikanie myśli, rozmów i wszelkich elementów przypominających o traumatycznym wydarzeniu
• poczucie skróconej przyszłości
• trudności z zasypianiem
• drażliwość lub wybuchy gniewu
• trudności z koncentracją

Zespół stresu pourazowego występuje po doświadczeniu bardzo trudnych wydarzeń i wymaga pomocy specjalisty. 

Nie da się określić kto i w jakiej sytuacji doświadczy tego zaburzenia – różnice indywidualne są zbyt duże. 

Z doświadczeń klinicznych wiadomo jednak, że z zespołem stresu pourazowego borykają się np. ofiary gwałtu, świadkowie wypadków lub ofiary przemocy.

Jak stres wpływa na nasz  organizm?

Stres wpływa na nasz organizm na wiele sposobów – od fizycznych reakcji, po problemy emocjonalne.

Przewlekły stres, którego doświadczamy przez długi czas, może mieć negatywne konsekwencje dla naszego zdrowia.

Oto, jak różne układy w naszym ciele reagują na stres.

Układ kostno-mięśniowy

Kiedy się stresujemy, nasze mięśnie automatycznie napinają się.

To naturalna reakcja organizmu, która ma na celu ochronę przed urazami.

Jednak gdy napięcie trwa zbyt długo, może prowadzić do problemów, takich jak bóle mięśniowe, migreny czy napięciowe bóle głowy.

Często stres powoduje, że mięśnie ramion, szyi i pleców są szczególnie napięte, co może wywołać długotrwały dyskomfort.

Układ oddechowy

Stres może wpływać na nasz sposób oddychania – nasilenie problemów takich jak duszność czy szybkie, płytkie oddychanie.

Zmienia się wtedy sposób, w jaki powietrze przepływa przez drogi oddechowe, co w przypadku osób zdrowych nie stanowi dużego problemu.

Jednak u osób z chorobami układu oddechowego, takimi jak astma, stres może zaostrzyć objawy i sprawić, że oddychanie stanie się trudniejsze.

Układ sercowo-naczyniowy

Pod wpływem stresu nasze serce zaczyna bić szybciej, a naczynia krwionośne rozszerzają się, aby dostarczyć więcej krwi do mięśni i innych ważnych organów.

Jednak przewlekły stres powoduje, że serce pracuje na wyższych obrotach przez dłuższy czas, co może prowadzić do problemów takich jak nadciśnienie, ryzyko zawału serca, czy udaru mózgu.

Układ hormonalny

Hormony stresu, takie jak adrenalina, noradrenalina i kortyzol, są niezbędne w sytuacjach zagrożenia.

Jednak ich przewlekła obecność we krwi może zaburzyć równowagę hormonalną w organizmie.

Chroniczny stres może wpłynąć na funkcjonowanie gruczołów dokrewnych i układu odpornościowego, co może prowadzić do problemów takich jak cukrzyca, otyłość, a także depresja.

Układ pokarmowy

W reakcji na stres niektórzy ludzie zaczynają jeść więcej, inni zaś mniej niż zwykle.

Stres może również powodować trudności z połykaniem, odbijaniem, wzdęciami czy gazami.

Silny stres może prowadzić do nudności, wymiotów, a także wpływać na rytm trawienia, powodując biegunkę lub zaparcia.

Problemy trawienne mogą stać się przewlekłe, jeśli stres nie ustaje.

Układ nerwowy

Przewlekły stres prowadzi do stałej aktywacji układu nerwowego, co wyczerpuje zasoby organizmu.

Ciągłe napięcie i nadmierne obciążenie mogą prowadzić do wyczerpania organizmu, osłabienia odporności i problemów ze snem.

Długotrwały stres może zaburzać zdolność organizmu do regeneracji, co skutkuje ogólnym osłabieniem i większą podatnością na choroby.

Męski układ rozrodczy

Stres wpływa także na funkcjonowanie męskiego układu rozrodczego.

Przewlekły stres może zmniejszać poziom testosteronu, co prowadzi do obniżenia popędu seksualnego, a także zaburzeń erekcji.

Może to również wpłynąć na produkcję plemników, utrudniając poczęcie dziecka.

Żeński układ rozrodczy

Stres ma również wpływ na zdrowie kobiet.

Może zaburzać regularność cykli menstruacyjnych, prowadząc do nieregularnych, bolesnych okresów.

Wysoki poziom stresu może również wpłynąć na zdolności rozrodcze, a nawet przebieg ciąży, powodując problemy takie jak poronienia czy przedwczesne porody.

Stres w ciąży ma również wpływ na rozwój płodu oraz może zaburzać procesy tworzenia więzi matki z dzieckiem po porodzie.

Więcej o nerwicy lękowej

Zapobieganie stresowi

Stres jest naturalną reakcją organizmu na wyzwania i trudności, które napotykamy w codziennym życiu.

Jednak to, jak go odczuwamy i jak na niego reagujemy, zależy od wielu czynników, w tym naszej osobistej odporności na stres i sposobu zarządzania emocjami.

Choć całkowite uniknięcie stresu jest niemożliwe, istnieje wiele strategii, które mogą pomóc w zapobieganiu jego nadmiernemu wpływowi na nasze życie. 

Oto kilka skutecznych sposobów, które mogą pomóc Ci zminimalizować stres i zwiększyć odporność na trudne sytuacje.

Dzięki tym wskazówkom będziesz w stanie lepiej zarządzać swoim czasem, emocjami i codziennymi wyzwaniami.

Umiejętne zarządzanie czasem i priorytetami

Często sytuacjom stresowym moglibyśmy zapobiec, gdybyśmy lepiej organizowali własny czas i priorytety.

Na pewno zdarzyło Ci się odwlekać jakieś ważne zadanie, aż w końcu zaczęło generować ono ogromny stres.

Aby uniknąć takich sytuacji, warto nauczyć się skutecznie planować przyszłość, np. w skali tygodnia lub miesiąca, by zmniejszyć liczbę stresujących sytuacji, które moglibyśmy rozwiązać wcześniej.

• Twórz listy zadań i ustalaj priorytety (najważniejsze na p oczątku dnia).
• Ustalaj realistyczne cele i terminy, aby uniknąć przeciążenia.
• Dziel duże zadania na mniejsze kroki, aby były łatwiejsze do zrealizowania.
• Korzystaj z aplikacji do zarządzania czasem, np. kalendarzy lub narzędzi do planowania, aby mieć kontrolę nad wszystkimi obowiązkami i nie musieć o nich pamiętać.

Rozmawianie o emocjach

Rozmowa o emocjach jest skutecznym sposobem na zmniejszenie stresu.

Dzięki rozmowie z bliską osobą możemy poczuć wsparcie, wyrzucić z siebie napięcie, a także zrozumieć prawdziwe źródło naszego stresu.

Ważne jest, aby mieć swoją „sieć wsparcia” w postaci rodziny lub przyjaciół i nie próbować radzić sobie ze wszystkim samodzielnie.

Czasem osoba z zewnątrz może dostrzec rozwiązanie, którego nie zauważyliśmy.

• Regularnie kontaktuj się z bliskimi osobami, dziel się z nimi swoimi przeżyciami.
• Znajdź zaufaną osobę, z którą możesz porozmawiać o swoich obawach, nie obawiając się osądu.
• Jeśli czujesz, że rozmowa nie wystarcza, rozważ sesje terapeutyczne, które pomogą w rozwiązywaniu emocjonalnych trudności.
• Używaj technik, takich jak dziennik emocji, aby lepiej zrozumieć swoje uczucia i reakcje.

Znalezienie czynności pozwalających na obniżenie napięcia

Warto znaleźć czynności, które pomagają się odprężyć.

Dla niektórych są to spokojne aktywności, jak kąpiel czy czytanie, a dla innych dynamiczne, takie jak sport.

Niezależnie od tego, co sprawia, że czujesz się lepiej, warto mieć takie „narzędzie” w zanadrzu, aby w razie potrzeby móc z niego skorzystać.

• Regularnie uprawiaj aktywność fizyczną – sport to świetny sposób na rozładowanie stresu.
• Poszukaj zajęć, które sprawiają Ci przyjemność, np. czytanie, malowanie, medytacja.
• Spróbuj technik relaksacyjnych, takich jak głębokie oddychanie, joga, czy masaż.
• Ustal czas na odpoczynek, nawet jeśli oznacza to tylko kilka minut dziennie.

Zadbanie o odpoczynek

Jeśli przeżywasz chroniczny stres, szczególnie ważne jest zadbanie o odpoczynek.

Dobrze się wysypiaj, a także bierz dni wolne, by zregenerować siły.

Choć może się wydawać, że odpoczynek opóźnia rozwiązanie problemów, w rzeczywistości pozwala na szybsze radzenie sobie z trudnościami i zmniejsza negatywny wpływ stresu na ciało.

• Staraj się spać 7-9 godzin dziennie, aby zapewnić organizmowi pełną regenerację.
• Planuj dni wolne, aby odpocząć od pracy i codziennych obowiązków.
• Naucz się mówić „nie” – unikaj zobowiązań, które mogłyby przeciążyć Twój harmonogram.
• Zrób przerwy w ciągu dnia, zwłaszcza podczas długotrwałej pracy, aby zregenerować energię.

Aktywność fizyczna i dieta

Stres nie dotyczy tylko psychiki, ale ma również wpływ na nasz organizm.

Aktywność fizyczna pomaga rozładować napięcie, a zdrowa dieta wzmacnia naszą odporność na stres.

Regularne ćwiczenia mogą pomóc w walce ze stresem i poprawić ogólne samopoczucie.

• Uprawiaj aktywność co najmniej 30 minut dziennie – na przykład poprzez spacery, bieganie, pływanie lub jogę.
• Stosuj zrównoważoną dietę bogatą w warzywa, owoce, białko i zdrowe tłuszcze, unikaj przetworzonej żywności.
• Pij dużo wody, aby utrzymać odpowiedni poziom nawodnienia organizmu.

Podnoszenie własnych kwalifikacji

Jeśli wiesz, co Cię stresuje, np. wystąpienia publiczne czy rozmowy z nieznajomymi, warto podjąć wysiłek, by podnieść swoje kwalifikacje w tych obszarach.

Dzięki temu, stając w podobnej sytuacji w przyszłości, poczujesz się pewniej, a poziom stresu będzie znacznie niższy.

• Uczestnicz w kursach i warsztatach, które rozwiną Twoje umiejętności w obszarach, które Cię stresują (np. publiczne wystąpienia).
• Zapisz się na szkolenia online lub przeczytaj książki, które pomogą Ci lepiej radzić sobie z wyzwaniami.
• Regularnie ćwicz swoje umiejętności w realnych sytuacjach, by nabierać pewności siebie.
• Poproś mentora lub doświadczoną osobę o feedback i rady, które pozwolą Ci się rozwijać.

Ograniczenie pobudzających używek

Używki takie jak kofeina, alkohol, czy nikotyna mogą wzmocnić objawy stresu.

Chociaż niektórzy sięgają po nie, by złagodzić napięcie, efekty są często odwrotne. 

• Ogranicz spożycie kofeiny, zwłaszcza w godzinach popołudniowych, aby uniknąć nadmiernego pobudzenia.
• Zredukowanie alkoholu – choć może on początkowo sprawiać ulgę, w dłuższym czasie zwiększa uczucie stresu.
• Unikaj nikotyny i innych używek, które mogą podnosić ciśnienie krwi i zwiększać poziom lęku.
• Zamiast używek, poszukaj naturalnych metod relaksacji, np. aromaterapii lub medytacji.

Ograniczenie stresorów

Aby zapobiegać nadmiernemu stresowi, warto unikać niepotrzebnych stresorów.

Choć nie da się całkowicie uniknąć stresu, nie musimy dodawać sobie nowych powodów do zmartwień.

Przeanalizuj, co Cię stresuje, i staraj się eliminować te czynniki, które nie są niezbędne w Twoim życiu, takie jak toksyczne relacje czy niezdrowa praca.

• Zrób przegląd swojego życia i zastanów się, co Cię stresuje – podejmij decyzję, co można zmienić.
• Ogranicz kontakty z osobami, które wywołują stres, jeśli to możliwe.
• Zmniejsz ilość zobowiązań – jeśli to możliwe, deleguj zadania, by uniknąć przeładowania obowiązkami.
• Zastosuj asertywność – naucz się wyrażać swoje potrzeby i granice, aby nie brać na siebie zbyt wielu niepotrzebnych obciążeń.

Podsumowanie

Stres jest częścią życia, niezależnie od tego, czym się zajmujesz.

To naturalna reakcja organizmu na zmiany w otoczeniu, ale gdy go nie kontrolujesz, może mieć poważne konsekwencje.

Stres oddziałuje na nas na różnych poziomach:

• Emocje: Może prowadzić do lęku, napięcia, drażliwości, a nawet depresji, co negatywnie wpływa na nasze samopoczucie i relacje zawodowe.
• Myślenie: Wysoki poziom stresu utrudnia koncentrację, podejmowanie decyzji i zapamiętywanie ważnych informacji, co może wpłynąć na jakość naszej pracy.
• Zachowanie: Stres sprzyja uzależnieniom, bezsenności oraz ryzykownym decyzjom, które mogą prowadzić do problemów zdrowotnych lub zawodowych.

Chociaż stres może działać mobilizująco, zwłaszcza w sytuacjach kryzysowych, przewlekły lub nadmierny stres może mieć bardzo negatywne skutki.

Warto więc poznać sposoby, które pozwolą Ci lepiej zarządzać stresem i dbać o swoje zdrowie psychiczne.

Źródła

• J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki, tom III, Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne
• Ostrowska, M., & Michcik, A. (2014). Stres w pracy–objawy, konsekwencje, przeciwdziałanie. Bezpieczeństwo Pracy: nauka i praktyka, (5), 12-15.
• Schneiderman, N., Ironson, G., & Siegel, S. D. (2005). Stress and health: psychological, behavioral, and biological determinants. Annu. Rev. Clin. Psychol., 1(1), 607-628.
• Mazumdar, H., Gogoi, D., Buragohain, L., & Haloi, N. (2012). A comparative study on stress and its contributing factors among the graduate and post-graduate students. Advances in Applied Science Research, 3(1), 399-406.
• Yaribeygi, H., Panahi, Y., Sahraei, H., Johnston, T. P., & Sahebkar, A. (2017). The impact of stress on body function: A review. EXCLI journal, 16, 1057.
• Toussaint, L., Shields, G. S., Dorn, G., & Slavich, G. M. (2016). Effects of lifetime stress exposure on mental and physical health in young adulthood: How stress degrades and forgiveness protects health. Journal of health psychology, 21(6), 1004-1014.
• Wilson, N. (2014). Study into the impact of stress on individuals’ information behaviour (Doctoral dissertation, University of Strathclyde).
• Owusu, P., & Essel, G. (2017). Causes of students’ stress, its effects on their academic success, and stress management by students.