Nerwica – rodzaje, objawy i leczenie

Nerwica to jedno z najczęstszych zaburzeń psychicznych, które może dotknąć każdego z nas, niezależnie od wieku, płci czy pochodzenia społecznego.

Pomimo że jest tak powszechna, wciąż budzi wiele pytań, wątpliwości i nieporozumień.

Czym jest nerwica?

Nerwica, znana również jako zaburzenie lękowe, stanowi jedną z najbardziej powszechnych form zaburzeń psychicznych, które wpływają na życie wielu osób na całym świecie.

Aby zrozumieć jej naturę, warto przyjrzeć się głębiej jej charakterystyce i mechanizmom, które stoją za tym stanem.

Na wstępie warto zaznaczyć, że termin „nerwica” pochodzi z czasów, gdy medycyna nie miała tak zaawansowanej wiedzy na temat zaburzeń psychicznych jak obecnie.

Kiedyś nerwica była postrzegana jako choroba nerwów, stąd jej nazwa. Dzisiejsza wiedza medyczna pozwala jednak na bardziej precyzyjne określenie tego stanu jako zaburzenie lękowe.

Osoby cierpiące na nerwicę doświadczają chronicznego uczucia lęku, niepokoju, nadmiernej obawy oraz innych objawów somatycznych, takich jak bóle brzucha, drżenie rąk czy uczucie duszności, które nie mają fizjologicznego uzasadnienia.

Co istotne, chociaż pacjenci są świadomi swojego stanu i zdają sobie sprawę z nieproporcjonalności swojego lęku do rzeczywistego zagrożenia, mają trudności z jego kontrolą.

Nerwica – statystyki występowania w Polsce

W Polsce problematyka zdrowia psychicznego zyskuje na znaczeniu, a statystyki są niepokojące.

Co czwarty obywatel tego kraju przynajmniej raz w życiu doświadczył jakiegoś zaburzenia psychicznego. W ciągu ostatniego roku, niemal 8% Polaków zmagało się z problemami psychicznymi.

Spośród różnych typów zaburzeń, najczęściej diagnozowane są zaburzenia nerwicowe, które dotykają 16% populacji.

Ostatnie dane pokazują również, że depresja dotknęła prawie 5% Polaków, a kobiety częściej niż mężczyźni oceniają swoje zdrowie psychiczne negatywnie oraz chorują na depresję​.

Zapoznaj się z kompleksowymi statystykami dotyczącymi zdrowia psychicznego Polaków.

Przyczyny nerwicy

Nerwica, znana również jako zaburzenie lękowe, jest powszechną dolegliwością w Polsce, która ma swoje korzenie w różnorodnych przyczynach.

Te przyczyny są złożone i wieloaspektowe, co utrudnia jednoznaczne określenie źródeł powstania nerwicy.

Jednym z głównych czynników są predyspozycje osobowościowe i biologiczne.

Badania wskazują na istotną rolę uwarunkowań genetycznych, które mogą predysponować jednostki do większej podatności na zaburzenia nerwicowe.

Innym istotnym aspektem są wczesne doświadczenia z okresu dzieciństwa i dojrzewania.

Traumatyczne przeżycia, zaniedbania czy nadmierne presje w tym okresie mogą stać się zapalnikiem dla nerwic w dorosłym życiu.

Tłumione emocje, często wynikające z wychowania w represyjnym środowisku, mogą kumulować się i prowadzić do zaburzeń lękowych w przyszłości.

Nie można również pomijać wpływu otoczenia i uwarunkowań środowiskowych.

Reakcje na trudne lub niestabilne sytuacje, czy to w sferze rodziny, życia prywatnego czy zawodowego, mogą stanowić katalizator dla rozwoju nerwicy.

Przykładowo, długotrwały stres zawodowy może prowadzić do chronicznych objawów lękowych.

Podsumowując, przyczyny nerwicy są złożone i wielowymiarowe.

Aby skutecznie leczyć i wspierać osoby cierpiące na nerwicę, konieczne jest dogłębne zrozumienie tych czynników oraz indywidualne podejście do każdego przypadku.

Rodzaje nerwicy

Nerwica lękowa

Jest to jedna z najbardziej rozpowszechnionych form nerwic.

Osoby cierpiące na nerwicę lękową doświadczają przewlekłego, nadmiernego i trudnego do kontrolowania lęku, który nie jest związany z żadnym konkretnym bodźcem.

Objawy to m.in.:

• niepokój,
• uczucie napięcia,
• kołatanie serca,
• pocenie się,
• drżenie,
• suchość w ustach,
• problemy z koncentracją.

W skrajnych przypadkach może prowadzić do napadów lękowych.

Przeczytaj kompendium na temat nerwicy lękowej.

Polecany artykuł: leki na nerwicę lękową.

Nerwica natręctw

Charakteryzuje się niechcianymi, nachalnymi myślami (obsesjami) oraz kompulsyjnymi czynnościami (kompulsjami), które mają na celu złagodzenie napięcia wywołanego obsesjami.

Przykłady to przymus mycia rąk, sprawdzania czy drzwi są zamknięte czy też powtarzalne rytuały.

Kompleksowy przewodnik na temat nerwicy natręctw.

Nerwica depresyjna

Osoby z tą formą nerwic cierpią na przewlekłe uczucie smutku, beznadziejności i braku wartości.

Objawy obejmują:

• apatię,
• utratę zainteresowania codziennymi czynnościami,
• problemy ze snem i apetytem
• uczucie chronicznego zmęczenia.

Przeczytaj wszystko na temat nerwicy depresyjnej.

Nerwica żołądka

Jest to specyficzna forma nerwicy, gdzie objawy skoncentrowane są głównie w obszarze układu pokarmowego, a dokładniej w okolicach żołądka.

Nerwica żołądka może być odpowiedzią organizmu na chroniczny stres, konflikty emocjonalne lub traumy, które manifestują się w postaci fizycznych dolegliwości żołądkowych.

Typowe objawy to bóle żołądka o różnym charakterze, poczucie pełności po spożyciu niewielkiej ilości jedzenia, nudności, uczucie ciężkości, wzdęcia, a nawet wymioty.

Osoby cierpiące na tę formę nerwic często obawiają się jedzenia, obawiając się, że pokarm wywoła u nich kolejne dolegliwości, co może prowadzić do unikania spożywania określonych produktów albo znacznej redukcji ilości spożywanego jedzenia.

Z czasem, problem może przerodzić się w lęk przed jedzeniem, co z kolei może prowadzić do zaburzeń odżywiania.

Poznaj kompleksowo objawy nerwicy żołądka.

Nerwica żołądka ma także wpływ na jakość życia pacjenta, często powodując unikanie sytuacji społecznych związanych z jedzeniem czy też rezygnację z aktywności, które mogłyby nasilić objawy.

Jest to szczególnie uciążliwe, ponieważ życie społeczne w dużej mierze obraca się wokół posiłków.

Osoby z nerwicą żołądka często odwiedzają różnych specjalistów w poszukiwaniu ulgi, jednak badania diagnostyczne zazwyczaj nie wykazują organicznych przyczyn ich dolegliwości.

Kluczem do skutecznego leczenia jest zrozumienie psychologicznych przyczyn nerwicy i skierowanie pacjenta na odpowiednią terapię, która pomoże mu uporać się z problemem zarówno na poziomie fizycznym, jak i psychicznym.

Nerwica serca

Chociaż nazwa sugeruje problem z sercem, w rzeczywistości jest to zaburzenie o podłożu psychicznym.

Objawy to kołatanie serca, uczucie ściskania w klatce piersiowej czy ból, które nasilają się w stresujących sytuacjach.

Poznaj objawy nerwicy serca.

Nerwica neurasteniczna

Osoby cierpiące na tę formę nerwic odczuwają chroniczne zmęczenie, które nie jest związane z nadmiernym wysiłkiem ani nie ustępuje po odpoczynku.

Często towarzyszy jej drażliwość, bezsenność oraz bóle głowy.

Przeczytaj wszystko o nerwicy neurastenicznej.

Nerwica wegetatywna

Dotyczy zaburzeń funkcjonowania układu autonomicznego.

Objawia się różnorodnymi dolegliwościami somatycznymi, takimi jak zawroty głowy, pocenie się, trudności z oddychaniem czy zaburzenia trawienia, które nie mają organicznego podłoża.

Niezawodne metody na nerwicę wegetatywną.

Różnorodność nerwic pokazuje, jak złożony i wielowymiarowy jest ten problem. Każdy rodzaj nerwicy wymaga indywidualnego podejścia oraz właściwego leczenia i wsparcia.

Umów się na psychoterapię

Objawy nerwicy

Nerwica to złożone zaburzenie, które objawia się wieloma symptomami, zarówno psychicznymi, jak i somatycznymi.

Jej charakterystyczną cechą jest to, że objawy mogą się pojawiać w różnych sferach życia jednostki i mają różne nasilenie, co często sprawia, że jest trudna do zdiagnozowania.

Wśród objawów psychicznych nerwicy wyróżniamy przede wszystkim chroniczne uczucie lęku i niepokoju.

Pacjenci mogą odczuwać nieustający niepokój, który nie jest bezpośrednio związany z konkretnym bodźcem czy sytuacją.

Mogą też występować obsesyjne myśli, które nieustannie zalewają umysł pacjenta, prowadząc do kompulsyjnych zachowań, mających na celu złagodzenie napięcia.

Depresja, uczucie beznadziejności, brak motywacji do działania czy też poczucie niskiej wartości własnej to również często spotykane objawy psychiczne nerwicy.

Do symptomów psychologicznych możemy zaliczyć także problemy z koncentracją, nieustanne obawianie się najgorszego, trudności w podejmowaniu decyzji oraz unikanie sytuacji, które mogą wywołać lęk.

W zakresie objawów somatycznych, nerwica może manifestować się różnorodnie.

Wielu pacjentów skarży się na przewlekłe bóle głowy, migreny lub napięcie mięśniowe, szczególnie w okolicach szyi i pleców.

Zaburzenia ze strony układu pokarmowego, takie jak nudności, bóle brzucha, wzdęcia czy problemy z trawieniem, również są często obserwowane wśród osób cierpiących na nerwicę.

Inni pacjenci mogą doświadczać kołatania serca, duszności, uczucia suchości w ustach czy nadmiernego pocenia.

Niejednokrotnie objawy somatyczne są tak nasilone, że pacjenci szukają pomocy u specjalistów medycznych, nie zdając sobie sprawy z psychologicznego podłoża tych dolegliwości.

Rozpoznanie nerwicy wymaga uwzględnienia zarówno objawów psychicznych, jak i somatycznych.

Kluczem do skutecznego leczenia jest kompleksowe podejście, które uwzględnia całość problemu oraz indywidualne potrzeby pacjenta.

Dowiedz się wszystkiego na temat objawów nerwicy.

Bezpłatny test na objawy nerwicy

Diagnoza nerwicy

Rozpoznawanie nerwicy opiera się na ścisłych kryteriach diagnostycznych zawartych w głównych systemach klasyfikacji chorób: Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób (ICD) oraz Diagnostycznym i Statystycznym Podręczniku Zaburzeń Psychicznych (DSM).

Oba systemy przedstawiają specyficzne wymagania, które muszą być spełnione, aby postawić diagnozę nerwicy lub jej odpowiedników.

Diagnoza wg DSM-5

Termin „nerwica” nie jest już używany w DSM-5. Zamiast tego skupia się on na bardziej specyficznych kategoriach zaburzeń lękowych. Przykładowe kryteria dla wybranych zaburzeń lękowych to:

1. Zaburzenie lękowe uogólnione: Przewlekły lęk i niepokój przez co najmniej 6 miesięcy, niezwiązany z konkretnymi sytuacjami lub obiektami.
2. Zaburzenie lękowe społeczne: Wyraźny lęk przed sytuacjami społecznymi, w których istnieje ryzyko oceniania przez innych.
3. Zaburzenie lękowe związane z traumą: Objawy lęku po doświadczeniu traumatycznego wydarzenia.

Diagnoza według ICD-11

Podobnie jak w DSM, ICD-11 nie używa już terminu „nerwica” jako głównego określenia diagnozy. Zamiast tego, koncentruje się na opisie konkretnych zaburzeń. Przykładowe kryteria to:

1. Zaburzenia lękowe: Przewlekły lęk, który jest trudny do kontrolowania i wpływa na codzienne funkcjonowanie osoby.
2. Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne: Nawracające myśli obsesyjne i kompulsywne działania wykonywane w celu złagodzenia lęku.
3. Zaburzenia związane z traumą i stresem: Intensywne reakcje na traumatyczne wydarzenia, które trwają dłużej niż by się spodziewano.

Podkreślić należy, że dokładna diagnoza opiera się na pełnym zestawie kryteriów dla każdego konkretnego zaburzenia, jak również na dokładnym wywiadzie klinicznym z pacjentem.

W praktyce diagnostycznej korzysta się zarówno z kryteriów DSM, jak i ICD, w zależności od kontekstu i preferencji klinicysty.

Leczenie nerwicy

Nerwica, obecnie częściej określana jako zaburzenia lękowe, jest kompleksowym problemem zdrowia psychicznego, który może poważnie wpływać na jakość życia pacjenta. Leczenie nerwicy jest wielowymiarowe i zależy od indywidualnych potrzeb pacjenta. Istnieją głównie dwa główne podejścia terapeutyczne: psychoterapia i farmakoterapia.

Sposoby na nerwicę

Psychoterapia: Jest to podstawowa forma leczenia nerwicy. Psychoterapia pozwala pacjentom zrozumieć przyczyny ich lęku, nauczyć się technik radzenia sobie z nim oraz zmienić negatywne wzorce myślowe i behawioralne.

1. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT): Jest to najbardziej badana i skutecznie stosowana forma psychoterapii w leczeniu nerwicy. Koncentruje się na identyfikacji i zmianie negatywnych wzorców myślowych i zachowań, które mogą prowadzić do wystąpienia objawów nerwicy. CBT często zawiera elementy ekspozycji, w których pacjenci są stopniowo narażani na sytuacje wywołujące lęk w kontrolowanym środowisku, aby nauczyć się lepiej radzić sobie z lękiem.
2. Terapia psychodynamiczna: Skupia się na badaniu nieświadomych wzorców, konfliktów i przeżyć z przeszłości pacjenta, które mogą przyczyniać się do jego obecnych problemów z lękiem.
3. Terapia interpersonalna: Skoncentrowana jest na relacjach pacjenta i na tym, jak mogą one wpływać na jego objawy nerwicy.

Farmakoterapia: Leki mogą być stosowane samodzielnie lub w połączeniu z psychoterapią w leczeniu nerwicy.

1. Leki przeciwlękowe: Takie jak benzodiazepiny (np. diazepam, alprazolam), mogą być przepisywane w celu szybkiego złagodzenia objawów nerwicy. Są skuteczne, ale mogą powodować uzależnienie i są zwykle przepisywane tylko na krótki okres.
2. Leki przeciwdepresyjne: W szczególności inhibitory selektywnego wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), takie jak fluoksetyna czy paroksetyna, oraz inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SNRI), jak wenlafaksyna, są często stosowane w leczeniu nerwicy, zwłaszcza w przypadku zaburzenia lękowego uogólnionego.
3. Beta-blokery: Mogą być stosowane w celu kontroli niektórych fizycznych objawów nerwicy, takich jak drżenie rąk czy kołatanie serca.
4. Buspiron: Jest lekiem przeciwlękowym przeznaczonym specjalnie do leczenia zaburzenia lękowego uogólnionego.

Nie każdy pacjent reaguje na leczenie w ten sam sposób, dlatego ważne jest indywidualne podejście do każdej osoby i dostosowanie terapii do jej konkretnych potrzeb. Współpraca pacjenta z terapeutą i lekarzem jest kluczem do skutecznego leczenia nerwicy.

Jak radzić sobie z nerwicą

Źródła

• Rybakowski J., (2002), Współczesne poglądy na patogenezę i leczenie zaburzeń lękowych, Przwodnik Lekarza, 4/2001, vol. 4.
• Su-Gwan Tham, Nicky Lidbetter and oth. An evaluation of Anxiety UK’s psychological therapy service outcomes, Journal of Affective Disorders, Volume 301, 2022, Pages 478-485, ISSN 0165-0327
• Styła, R. (2014). Różnice w zakresie skuteczności intensywnych programów leczenia zaburzeń osobowości i nerwic. Czy warto monitorować efektywność zespołu terapeutycznego?. Psychiatr. Pol, 48(1), 157-171.
• Kokoszka, A., Krótkiewicz, H., Rosati, A., Oziemski, S., Staniszewski, K., & Sochacki, J. (2005). Ogólny zespół nerwicowy–koncepcja i jej zastosowanie w praktyce klinicznej. Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej, 4(5), 153-157.
• Kasperowicz-Dąbrowiecka, A. (2002). Diagnozowanie zaburzeń lękowych uogólnionych i napadów lękowych. Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej, 2(3), 171-176.
• WHO, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, (2008), ICD-10 Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, Tom1, Wydanie 2008