Dystymia, czyli przewlekła depresja: objawy i leczenie

Dystymia to forma depresji: łagodniejsza, ale trwają dłużej.

W życiu każdego z nas zdarzają się chwile smutku, przygnębienia czy zmartwienia.

To naturalna reakcja na trudności, które napotykamy na swojej drodze.

Jednak dla niektórych ludzi, te uczucia stają się stałym towarzyszem, wypełniając dni szarością i nieustanną melancholią. 

Czy to dystymia, która często pozostaje niezauważona ze względu na swoje łagodniejsze objawy i bardzo długi czas trwania?

Dystymia – co to za choroba?

Uporczywe zaburzenie depresyjne, wcześniej znane także jako dystymia, to zaburzenie nastroju charakteryzujące się z reguły łagodniejszą, ale bardziej przewlekłą postacią depresji – jej diagnozę stawia się, jeśli zaburzenie trwa co najmniej 2 lata (lub co najmniej rok w przypadku dzieci i młodzieży).

Chociaż objawy dystymii są mniej intensywne niż w przypadku dużego epizodu depresyjnego, towarzyszą osobie przez większość dnia, przez większość dni przez co najmniej dwa lata.

Dystymia sprawia, że życie staje się szare, pozbawione radości, a codzienne wyzwania wydają się nie do pokonania.

Depresja i dystymia: różnice i podobieństwa

Epizod depresyjny (zwany popularnie po prostu depresją) i uporczywe zaburzenie depresyjne (dystymia) to dwa odrębne zaburzenia o bardzo podobnych objawach.

Głównym czynnikiem rozróżniającym te dwa zaburzenia jest intensywność objawów i czas trwania – epizod depresyjny trwa krócej, ale jest bardziej intensywny, natomiast dystymia jest bardziej przewlekła, ale jej objawy są nieco łagodniejsze.

Mimo tych różnic wystąpienie jednego z zaburzeń nie wyklucza diagnozy drugiego – w trakcie dystymii mogą wystąpić także bardziej intensywne epizody depresji.

Bezpłatny test na depresję

Przyczyny dystymii

Dystymia zwykle pojawia się dość wcześnie (tj. w dzieciństwie, okresie dojrzewania lub wczesnej dorosłości) i z definicji ma przebieg przewlekły.

Podobnie jak w przypadku innych form depresji, dokładna przyczyna dystymii nie jest znana, ale uważa się, że pewną rolę odgrywa szereg czynników, w tym:

• temperament: osoby z uporczywym zaburzeniem depresyjnym mają zwykle wyższy poziom negatywnych emocji (wyższy poziom neurotyzmu). Dystymia często współwystępuje wraz z zaburzeniami lękowymi i zaburzeniami zachowania.
• czynniki środowiskowe: utrata lub separacja rodziców i inne traumatyczne przeżycia w dzieciństwie mogą mieć wpływ na występowanie dystymii,
• genetyka: posiadanie bliskich członków rodziny, u których występowała depresja, znacząco zwiększa ryzyko zachorowania.

W porównaniu do osób cierpiących na duże zaburzenia depresyjne, osoby z uporczywymi zaburzeniami depresyjnymi są ogólnie bardziej narażone na współistniejące choroby psychiczne, a w szczególności na zaburzenia lękowe i zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych.

Dystymia dotyczy ok. 4% populacji i dotyka znacznie częściej kobiet, niż mężczyzn.

Po czym poznać dystymię? Objawy dystymii (kryteria diagnostyczne)

Stopień, w jakim trwałe zaburzenie depresyjne wpływa na funkcjonowanie społeczne i zawodowe, może być bardzo zróżnicowany, ale skutki mogą być równie duże lub większe niż w przypadku epizodu depresyjnego.

Głównym objawem dystymii jest smutny lub przygnębiony nastrój, który występuje niemal codziennie.

U dzieci nastrój może objawiać się drażliwością.

Oprócz przygnębionego nastroju występują także co najmniej dwa z następujących objawów:

• zmiany apetytu (słaby apetyt lub przejadanie się),
• trudności ze snem (bezsenność lub nadmierna senność),
• brak energii, ciągłe zmęczenie,
• zaniżona samoocena,
• problemy z koncentracją lub trudności w podejmowaniu decyzji,
• poczucie beznadziei.

Objawy uporczywego zaburzenia depresyjnego są przewlekłe, co oznacza, że ludzie doświadczają obniżonego nastroju przez większość dni przez okres co najmniej dwóch lat.

W przypadku dzieci i młodzieży termin ten został skrócony do jednego roku.

W tym dwuletnim okresie objawy mogą czasem ustępować, ale nie na dłużej niż na około dwa miesiące.

Diagnoza i leczenie dystymii

Nie ma testu laboratoryjnego pozwalającego zdiagnozować dystymię, ani żadną inną formę depresji.

Jeśli u pacjenta wystąpią objawy depresji, lekarz oceni objawy i historię choroby.

Zostaną Ci zadane pytania dotyczące charakteru, nasilenia i czasu trwania objawów.

Lekarz może przeprowadzić badanie fizykalne i zlecić badanie krwi, aby wykluczyć inne choroby, które mogą powodować objawy.

Aby uzyskać diagnozę dystymii, lekarz musi ustalić, że występujących objawów nie można lepiej wytłumaczyć używaniem narkotyków lub alkoholu, stanem chorobowym lub innym zaburzeniem psychicznym.

Dystymia może być trudna do zdiagnozowania, ponieważ objawy są tak długotrwałe, że wiele osób zaczyna wierzyć, że są po prostu częścią ich osobowości, a nie objawem uleczalnej choroby.

Mogą też przypisywać te uczucia po prostu utknięciu w rutynie, a nie objawom stanu zdrowia psychicznego.

Czy dystymia jest uleczalna?

Tak, a samo leczenie dystymii jest podobne do leczenia innych form depresji. Ogólnie rzecz biorąc, najskuteczniejsze jest połączenie psychoterapii i leków.

Psychoterapia może obejmować szereg różnych technik i nurtów, ale jedną z najczęściej polecanych skutecznych form leczenia zaburzeń depresyjnych jest terapia poznawczo-behawioralna.

Jak radzić sobie z dystymią?

Jest wiele różnych rzeczy, które ludzie mogą zrobić, aby poradzić sobie z uporczywą depresją.

Ponieważ dystymia ma charakter przewlekły, pomocne może być włączenie zmian w stylu życia i samoopieki w ramach leczenia.

Oto kilka rzeczy, które możesz zrobić, aby uzupełnić leczenie i pomóc sobie odzyskać dobre samopoczucie:

• unikaj alkoholu i innych substancji psychoaktywnych: chociaż alkohol z pozoru pomaga nam się rozluźnić, w rzeczywistości jest depresantem, czyli ma działanie przede wszystkim hamujące i tłumiące, co może pogłębić depresyjne objawy,
• zadbaj o filary zdrowego życia: regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta i sen mają ogromny wpływ na zdrowie psychiczne. Regularna aktywność fizyczna, nawet w formie krótkich spacerów, może korzystnie wpływać na poziom energii i nastrój.
• wzmacniaj więzi społeczne: wsparcie społeczne jest jednym z najważniejszych czynników leczących w przypadku dystymii. Dlatego tak ważne jest budowanie i utrzymywanie zdrowych relacji społecznych. Działania w grupie, wsparcie od bliskich, czy uczestnictwo w zajęciach grupowych mogą znacząco poprawić samopoczucie.
• regularne stosowanie technik relaksacyjnych: ćwiczenia relaksacyjne, takie jak medytacja, głębokie oddychanie czy joga, mogą pomóc w obniżeniu poziomu stresu i poprawieniu samopoczucia. Regularne praktyki relaksacyjne mogą być cennym narzędziem w codziennym radzeniu sobie z dystymią.

Pamiętaj, że każdy proces leczenia jest indywidualny, a droga do zdrowia psychicznego może wymagać czasu.

Kluczowym elementem jest cierpliwość i zdolność do szukania pomocy, gdy to konieczne.

Osoby cierpiące na dystymię nie są same – wsparcie (zarówno od bliskich osób, jak i od profesjonalistów) jest kluczowe w pokonywaniu tego zaburzenia i odzyskaniu dobrego samopoczucia.

Podsumowanie

Mimo że dystymia może być przewlekła, z odpowiednim leczeniem można osiągnąć znaczącą poprawę.

Kluczowym krokiem jest zrozumienie i uznanie problemu, co otwiera drogę do skutecznej interwencji.

Współczesne społeczeństwo coraz bardziej zdaje sobie sprawę z istnienia różnych form zaburzeń psychicznych, w tym dystymii.

Edukacja na temat zdrowia psychicznego oraz rozmowy na ten temat są kluczowe w rozwijaniu świadomości społecznej i walki z stygmatyzacją związaną z depresją.

W zderzeniu z dystymią istotne jest zrozumienie, że pomoc jest dostępna, a każdy krok w kierunku zdrowia psychicznego jest krokiem w kierunku lepszego jutra.

Źródła

• American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.).
• Nitka-Siemińska, A., Siemiński, M., Wichowicz, H., & Nyka, W. M. (2005). Dystymia. Psychiatria, 2(1), 40-43.
• Szcześniak, E. (2011). Terapia osób uzależnionych od alkoholu w podstawowym etapie leczenia. Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość, 8, 283-292.
• Heitzman, J. (2009). Zaburzenia snu: przyczyna czy skutek depresji?. Psychiatria Polska, 43(5).
• Michalska-Leśniewicz, M., & Gruszczyński, W. (2010). Czynniki psychologiczne w depresji. Psychiatria, 7(3), 95-103.