Prawie 1,5 miliona Polaków zmaga się z zaburzeniami lękowymi.
Napady paniki, nieustający lęk, natrętne myśli, strach wywołujący bóle w całym organizmie…
To wszystko codzienność wielu z nas.
Wszystkie te objawy mogą wskazywać na nerwicę – czyli zaburzenie o podłożu lękowym.
Jak radzić sobie z lękami?
Czy są skuteczne metody leczenia nerwic?
Jak wyleczyć nerwicę?
Nerwica lękowa – co to takiego?
Nerwica lękowa, czyli zaburzenia lękowe, to grupa problemów psychicznych, w których dominującym objawem jest lęk.
Może on przybierać różne formy – od nagłych ataków paniki, przez przewlekłe napięcie, aż po unikanie określonych sytuacji z obawy przed ich skutkami.
Wyróżniamy kilka rodzajów zaburzeń lękowych, które różnią się objawami i sposobem przebiegu:
- Fobie – nadmierny, irracjonalny lęk przed określonymi sytuacjami, obiektami lub czynnościami, który prowadzi do ich unikania. Do najczęstszych fobii należą:
- Agorafobia – lęk przed przebywaniem w miejscach publicznych, większych zgromadzeniach ludzi lub samotnym podróżowaniem.
- Fobie specyficzne – lęk przed konkretnymi rzeczami, np. zwierzętami, wysokością, burzą, igłami czy lataniem samolotem.
- Fobia społeczna – silny lęk przed oceną innych ludzi, który może prowadzić do unikania sytuacji społecznych, takich jak rozmowy, wystąpienia publiczne czy jedzenie w miejscach publicznych.
- Do rzadkich odmian fobii należą między innymi tokofobia (lęk przed zajściem w ciąże i porodem) i ergofobia (lęk przed pracą).
- Lęk napadowy (napady paniki) – nagłe, intensywne ataki lęku, którym towarzyszą objawy fizyczne, takie jak przyspieszone bicie serca, duszności, zawroty głowy, pocenie się czy uczucie odrealnienia. Napady pojawiają się niespodziewanie i mogą powodować obawę przed kolejnym atakiem.
- Lęk uogólniony (GAD – Generalized Anxiety Disorder) – przewlekły stan napięcia i niepokoju, który utrzymuje się przez co najmniej 6 miesięcy i nie ma jednej, jasno określonej przyczyny. Osoby z tym zaburzeniem często zamartwiają się wieloma aspektami swojego życia (pracą, zdrowiem, relacjami), nawet jeśli nie ma ku temu realnych powodów.
- Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD – Obsessive-Compulsive Disorder) – powracające, natrętne myśli (obsesje), które wywołują silny niepokój, oraz przymusowe, powtarzalne czynności (kompulsje), które mają na celu złagodzenie tego lęku. Przykładem może być obsesyjne mycie rąk w obawie przed zarazkami czy wielokrotne sprawdzanie, czy drzwi są zamknięte.
- Zaburzenia lękowe o postaci somatycznej – przewlekłe objawy fizyczne (np. bóle głowy, problemy żołądkowe, napięcie mięśniowe), które nie mają medycznej przyczyny, ale wynikają z przewlekłego stresu i lęku. Do tej grupy należy również hipochondria, czyli nadmierne martwienie się o własne zdrowie i przekonanie o istnieniu poważnej choroby mimo braku dowodów medycznych.
Czy nerwica lękowa jest groźna?
Choć zaburzenia lękowe nie zagrażają bezpośrednio życiu, mogą znacząco obniżyć jego jakość.
Utrudniają codzienne funkcjonowanie, pracę, relacje z innymi i mogą prowadzić do unikania sytuacji, które wywołują lęk.
Dlatego warto je leczyć – im szybciej osoba dotknięta tym problemem otrzyma odpowiednie wsparcie, tym większa szansa na poprawę jakości życia.
Czy z nerwicy można się wyleczyć?
Tak!
Chociaż wymaga to pracy i zaangażowania, to nerwica nie jest wyrokiem na całe życie.
Podjęcie leczenia, psychoterapia, trafna diagnoza, samodzielnie podejmowane działania – to wszystko jest w stanie pomóc Ci wyleczyć się z nerwicy.
Co więcej, umiejętności zdobyte podczas terapii i zdrowe zmiany w stylu życia pomogą Ci uchronić się przed potencjalnym nawrotem nerwicy.
Test na nerwicęJak długo trwa leczenie nerwicy?
Zmaganie się z zaburzeniami natury psychicznej to kwestia indywidualna – nie ma określonego czasu choroby, bo każdy indywidualny przypadek jest wyjątkowy.
Wyleczenie nerwicy może trwać od kilku tygodni do kilkunastu miesięcy, rzadziej leczenie trwa dłużej.
Na to, jak długo trwa wyleczenie nerwicy wpływ ma kontekst sytuacji – w tym Twoje cechy, przyczyny zaburzenia, to jak szybko zostało zdiagnozowane, czy chorujesz na inne choroby, czy to jak wygląda Twoja codzienność.
Czy nerwicę trzeba leczyć?
Zaburzenia lękowe to nie katar – nie miną same, gdy przeleżymy kilka dni w łóżku.
Aby pokonać lęk trzeba się za niego zabrać – czy to obniżając jego poziom lekami, czy przepracowując go z terapeutą, czy podejmując samodzielne działania – a najlepiej łącząc wszystkie te podejścia.
Nieleczona nerwica nie pójdzie sobie sama.
Choć możesz w dużej mierze sam sobie pomóc – podjęcie leczenia jest najbezpieczniejszym wyjściem.
Nieleczona nerwica może się pogłębiać, pociągać za sobą inne zaburzenia, a nawet choroby organizmu (w tym na przykład choroby układu krążenia).
Jak wyleczyć nerwicę – przegląd metod
Leczenie nerwicy to kombinacja trzech głównych podejść:
Leki na nerwicę
Wybór leków, które lekarz zaproponuje najpierw – jeśli zdecyduje się na taki sposób leczenia – zależy od wielu czynników, takich jak:
- leki, które przepisuje specjalista, aby okiełznać objawy,
- psychoterapia, która ma za zadanie pomóc rozprawić się z przyczynami cierpienia,
- zmiany w stylu życia i własne działania pacjenta, które mają wspomóc terapię, utrzymać jej wyniki i zapobiec nawrotom zaburzenia.
- inne zażywane lekarstwa,
- diagnoza, historia choroby oraz leczenia,
- indywidualna reakcja na leki,
- skutki uboczne (poważne i ciężkie skutki uboczne mogą przeważać nad korzyściami płynącymi z zażywania danego preparatu),
- stosunek pacjenta do leczenia – są osoby, które nie chcą leczyć się psychotropami.
O tym, jakie są skuteczne rodzaje leków na nerwicę oraz jakich substancji lepiej unikać przeczytasz w tym artykule.
Dowiesz się też z niego o tym, jakie skutki uboczne może przynieść stosowanie konkretnych rodzajów leków.
Środkami bez recepty niezwykle skutecznymi na to, jak wyleczyć nerwicę, są naturalne zioła.
Ich wykaz, działanie i zalecenia do ich stosowania znajdziesz w tym artykule.
Pamiętaj, że do przyjmowania leków na nerwicę (obojętnie jakiego rodzaju) należy podejść odpowiedzialnie.
Szczególnie pamiętaj o poniższych zasadach:
- jedyną osobą, która może zalecić przyjmowanie leków, dawkowanie i zaprzestanie przyjmowania leków jest lekarz,
- niezwykle ważne jest regularne przyjmowanie leków (najlepiej o podobnej porze każdego dnia),
- leki mogą wchodzić w interakcję z innymi substancjami – poinformuj lekarza o innych przyjmowanych lekach, a także suplementach, czy ziołach,
- przed rozpoczęciem przyjmowania leku zapoznaj się z dołączoną ulotką (niektóre rodzaje leków mogą wchodzić w interakcję nawet z niektórymi rodzajami pożywienia),
- większość leków psychotropowych nie działa od razu – na ich lecznicze działanie trzeba poczekać nawet kilka tygodni,
- leków przeciwlękowych i przeciwdepresyjnych nie można odstawić z dnia na dzień – zawsze trzeba skonsultować taką decyzję z lekarzem, zazwyczaj odstawianie leków przeprowadza się stopniowo zmniejszając dawkę.
Psychoterapia zaburzeń lękowych
Niezwykle skuteczną metodą walki o życie bez lęku jest psychoterapia.
Regularne spotkania z zaufanym specjalistą pozwalają zmierzyć się z istotą problemu.
To właśnie psychoterapia jest główną odpowiedzią na pytanie jak wyleczyć nerwicę.
Leki świetnie sprawdzają się do łagodzenia objawów i wspierania leczenia – jednak same w sobie problemu nie rozwiążą.
Najskuteczniejszym i najbardziej ugruntowanym w badaniach nurtem psychoterapii w przypadku nerwic jest psychoterapia poznawczo-behawioralna.
Podczas sesji terapeutycznych specjalista pomaga nam zmierzyć się z przekonaniami, które negatywnie wpływają na nasze życie, oraz uczy nas zachowań i reakcji, które pozwolą na spokojniejszą i zdrowszą codzienność.
Styl życia i nawyki – jak wyleczyć nerwicę samemu?
Jednym z najważniejszych czynników wpływających na to, czy nerwicę da się wyleczyć i czy nie powróci w przyszłości, jest zachowanie samego pacjenta – jego zachowania, nawyki, ułożenie codzienności.
Choć może wydawać się to błahe, to higiena codziennego życia, to jak spędzamy wolny czas, jak jemy i śpimy ma kluczowe znaczenie dla naszego zdrowia psychicznego.
Domowe sposoby na nerwicę pozwolą Ci nie być biernym wobec zaburzenia – możesz podjąć samodzielne wysiłki, by lepiej zmierzyć się z problemem poza gabinetem psychoterapeuty.
Osoby zmagające się z nadmiernym lękiem powinny nauczyć się choć jednej skutecznej techniki relaksacyjnej.
Posiadanie zdolności do relaksacji może pomóc w rozładowywaniu lęku i stresu na co dzień, dzięki czemu stale będziesz obniżać ich poziom w swoim życiu.
W samodzielnych zmaganiach z nerwicą świetnie sprawdza się także medytacja oraz podejście uważności (mindfulness).
Więcej o medytacjiJak wyleczyć nerwicę w zależności od rodzaju
Choć wszystkie nerwice, czyli zaburzenia lękowe, mają taką samą podstawę – lęk, to są między nimi znaczące różnice.
Zaburzenia lękowe, w zależności od rodzaju, mają inne objawy, nieco inne przyczyny – a co za tym idzie, także inaczej podchodzi się do ich leczenia.
Leczenie fobii
Każdy ma jakąś rzecz, czy potrafi wskazać sytuację, której trochę się obawia.
Nic w tym niezwykłego.
Problem zaczyna się wówczas, gdy ten lęk przeradza się w fobię i staje się przyczyną znacznego zakłócenia sposobu, w jaki funkcjonujesz w społeczeństwie.
W takich przypadkach należy rozważyć konieczność podjęcia leczenia.
Leczenie fobii polega przede wszystkim na stosowaniu psychoterapii, a w określonych przypadkach również podawania leków.
Spośród znanych psychoterapii najwięcej przemawia za skutecznością terapii behawioralnej, która polega na konfrontowaniu z tym, co jest przyczyną lęku, desensytyzacji (stopniowym odwrażliwianiu) i terapii poznawczej, która zmierza do restrukturyzacji sposobu myślenia.
Z kolei w leczeniu farmakologicznym szczególnego przypadku fobii, czyli fobii społecznej, objawiającej się lękiem scenicznym, tremą uniemożliwiającą przemawianie w obecności innych ludzi, 2 godziny przed planowanym występem podaje się tak zwane beta-blokery (propranolol, oxyprenolog, nadolol), które nieco redukują napięcie, a przede wszystkim zmniejszają takie objawy, jak trzęsienie się rąk, pocenie się czy kołatanie serca.
W fobiach społecznych skuteczne w zakresie ogólnego poziomu lęku są także leki SSRI, a doraźnie zażywane – benzodiazepiny.
Leczenie napadów lęku i lęku napadowego
Napad lęku to nagłe, intensywne uczucie strachu, które pojawia się bez wyraźnej przyczyny i jest połączone z silnymi objawami fizycznymi.
Podczas napadu lęku osoba może odczuwać silne poczucie zagrożenia, obawę przed śmiercią (często mylnie interpretowaną jako zawał serca lub udar) albo strach przed utratą kontroli nad sobą czy „popadnięciem w obłęd”.
Może także pojawić się uczucie nierealności otoczenia (derealizacja) lub wrażenie bycia oddzielonym od swojego ciała (depersonalizacja).
Napady lęku często nasilają się na skutek błędnego odczytywania sygnałów płynących z ciała.
Na przykład: osoba odczuwa niewielkie przyspieszenie bicia serca – naturalne np. po wysiłku – interpretuje to jako sygnał nadchodzącego zawału – strach powoduje wyrzut adrenaliny, co dodatkowo nasila objawy (kołatanie serca, duszność, zawroty głowy) – objawy stają się jeszcze silniejsze, co prowadzi do pełnoobjawowego ataku paniki.
Przerwanie tego mechanizmu wymaga zmiany sposobu myślenia i reakcji na pierwsze sygnały lęku.
Najskuteczniejszą metodą jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która uczy pacjenta rozpoznawania mechanizmów lęku i kontrolowania reakcji organizmu.
Ważne elementy terapii to:
- edukacja na temat napadów i ich przyczyn,
- nauka technik oddechowych i relaksacyjnych,
- zmiana błędnych przekonań o zagrożeniu,
- stopniowe oswajanie się z sytuacjami wywołującymi lęk.
W niektórych przypadkach stosuje się również farmakoterapię – leki przeciwdepresyjne (SSRI, SNRI) pomagają regulować poziom lęku, a leki przeciwlękowe (benzodiazepiny) mogą być używane krótkoterminowo w ciężkich epizodach.
Podczas ataku lęku wiele osób zaczyna oddychać zbyt szybko i głęboko, co prowadzi do hiperwentylacji.
Powoduje ona zachwianie poziomu tlenu i dwutlenku węgla we krwi, co wywołuje m.in. zawroty głowy, a nawet omdlenia.
Aby temu zapobiec, warto stosować techniki oddechowe.
Techniki behawioralne i poznawcze w leczeniu lęku napadowego, to także:
- Relaksacja stosowana – uczy zatrzymywania napadu na jego wczesnym etapie poprzez świadome rozluźnianie ciała i kierowanie myśli w innym kierunku.
- Ekspozycja na bodźce lękowe – stopniowe oswajanie się z wyzwalaczami lęku, początkowo w wyobraźni, później w kontrolowanych warunkach, a na końcu w rzeczywistej sytuacji.
- Rekonstrukcja poznawcza – zmiana irracjonalnych przekonań poprzez analizę i reinterpretację myśli wywołujących lęk.
- Trening instruowania siebie – zastępowanie myśli typu „na pewno umrę” myślami w stylu „to tylko reakcja mojego ciała, zaraz minie”.
- Trening rozwiązywania problemów – nauka radzenia sobie z sytuacjami stresowymi w sposób asertywny i konstruktywny.
- Terapia racjonalno-emotywna Ellisa – analiza i zmiana błędnych przekonań na bardziej realistyczne.
- Terapia poznawcza Becka – nauka rozpoznawania schematów myślenia, które przyczyniają się do lęku, i zastępowania ich bardziej pomocnymi interpretacjami.
Leczenie lęku uogólnionego
Lęk uogólniony to trwający przez wiele miesięcy niepokój.
Osoby chore zamartwiają się wieloma rzeczami, wydaje im się, że wokół piętrzą się nieprzezwyciężone trudności.
Wśród dolegliwości fizycznych najczęściej pojawiają się:
- napięciowy ból głowy (w okolicy czoła, skroni, potylicy), krzyża, mięśni rąk i nóg,
- trudności w koncentracji uwagi,
- przewlekle utrzymujące się biegunki,
- pocenie się,
- kołatanie serca,
- zaburzenia snu (bezsenność, koszmary senne).
- objawom tym towarzyszy głęboki niepokój o stan zdrowia i przekonanie o groźnej, zagrażającej życiu chorobie.
Lekiem często stosowanym w lęku uogólnionym jest buspiron.
W przypadku nasilonych objawów somatycznych podaje się benzodiazepiny.
Jeśli konieczne jest długotrwałe podawanie leków, lekarz rozważy podawanie preparatów przeciwdepresyjnych.
Najskuteczniejszą metodą leczenia zespołu lęku uogólnionego jest terapia poznawczo-behawioralna.
Leczenie zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych
Ten rodzaj nerwicy, nazywany też nerwicą natręctw, to nawracające myśli, wyobrażenia (czyli obsesje) i towarzyszące im przymusowe czynności (kompulsje).
Choć przyczyna tych zaburzeń nie jest do końca znana, wiele wskazuje na to, że duże znaczenie dla ich powstawania ma zaburzenie równowagi neuroprzekaźników(szczególnie serotoniny).
Zaburzenia te mogą się pojawić już w dzieciństwie, ale też znacznie później, nawet do 40 roku życia.
Choroba postępuje powoli i ma charakter przewlekły.
W leczeniu zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych dobrze sprawdza się psychoterapia, rozpoczynająca się od terapii poznawczej.
Następnie przechodzi się do technik behawioralnych, których celem jest blokowanie oraz kontrolowanie myśli i zachowań.
Za najskuteczniejsze uważa się łączenie ekspozycji (czyli wystawianie chorego na sytuację, która rodzi natrętne myśli) z uniemożliwieniem wykonywania rytuału lub zastąpienie ich zachowaniami alternatywnymi o charakterze niekompulsyjnym.
Wielokrotne stykanie się z tym, co budzi lęk, prowadzi do zmniejszenia go, odwrażliwienia na bodziec, który powoduje dyskomfort.
W przypadku natrętnych myśli zaleca się też technikę polegającą na wyolbrzymieniu – wielokrotnym powtarzaniu lub zapisywaniu myśli.
W przypadku nasilonych, złożonych rytuałów, konieczne może być leczenie farmakologiczne.
Lekami z wyboru są selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny.
Leczenie zaburzeń psychosomatycznych
Choroby dające wyraźne objawy fizyczne, często przez lata są leczone objawowo, a pomijany jest wpływ psychiki na powstanie i przebieg choroby.
Dodatkową trudność sprawia fakt, że czasem dolegliwości ustępują lub zmieniają swój charakter.
U osób długo i przewlekle chorych psychoterapia może pomóc nie tylko w poprawie samopoczucia i ogólnej kondycji psychicznej, ale może również pomóc w dotarciu do źródła wszelkich problemów.
Jak widać, jest wiele sposobów na to jak wyleczyć nerwicę.
Konieczne jest jednak zrobienie tego pierwszego kroku i znalezienie godnego zaufania specjalisty, który w odpowiedni sposób pokieruje całym procesem.
Nowe lub mniej popularne metody leczenia nerwicy
Tradycyjne leczenie nerwicy opiera się na terapii poznawczo-behawioralnej (CBT) i farmakoterapii, jednak w ostatnich latach pojawiły się nowoczesne metody, które mogą być skutecznym wsparciem w terapii zaburzeń lękowych.
Oto kilka mniej popularnych, ale obiecujących technik:
- Terapia wirtualnej rzeczywistości (VR Therapy) – stosowana głównie w leczeniu fobii i zaburzeń lękowych. Pacjent, korzystając z gogli VR, stopniowo konfrontuje się z sytuacjami wywołującymi lęk (np. wystąpieniami publicznymi, podróżowaniem samolotem). Pozwala to na kontrolowane i stopniowe oswajanie się z bodźcami w bezpiecznym środowisku.
- Terapia EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) – metoda wykorzystywana głównie w leczeniu traumy i PTSD. Polega na przetwarzaniu trudnych wspomnień poprzez kontrolowane ruchy gałek ocznych, co zmniejsza ich emocjonalny ładunek i pomaga osłabić reakcje lękowe.
- Biofeedback i neurofeedback – techniki te uczą pacjenta świadomej kontroli nad reakcjami fizjologicznymi, takimi jak napięcie mięśniowe, rytm serca czy aktywność fal mózgowych. Dzięki monitorowaniu pracy organizmu w czasie rzeczywistym pacjent może nauczyć się regulować poziom stresu i lęku.
- Terapia ACT (Acceptance and Commitment Therapy) – opiera się na akceptacji trudnych emocji zamiast ich unikania. Pacjent uczy się, jak żyć zgodnie z własnymi wartościami, mimo obecności lęku, co zmniejsza jego wpływ na codzienne życie.
- Terapia przez sztukę i ruch (arteterapia, muzykoterapia, terapia tańcem) – wykorzystywana w redukcji stresu i napięcia. Pomaga osobom zmagającym się z nerwicą wyrażać emocje w sposób niewerbalny, co może być skutecznym uzupełnieniem klasycznej terapii.
- Stymulacja magnetyczna mózgu (TMS – Transcranial Magnetic Stimulation) – metoda polegająca na nieinwazyjnej stymulacji obszarów mózgu odpowiedzialnych za regulację lęku. Stosowana głównie w depresji, ale coraz częściej badana pod kątem zaburzeń lękowych.
Choć te metody nie są jeszcze standardem w leczeniu nerwicy, wiele z nich wykazuje dużą skuteczność i może być cennym uzupełnieniem tradycyjnych terapii.
Warto konsultować się ze specjalistą, aby dobrać najlepsze podejście dopasowane do indywidualnych potrzeb pacjenta.
Podsumowanie
Jeśli zastanawiasz się jak wyleczyć nerwicę, to już wiesz, że istnieją na to trzy skuteczne metody – leki, psychoterapia i samodzielnie podejmowane działania.
Najlepsze i najtrwalsze efekty przynosi połączenie wszystkich trzech metod.
Niezwykle ważne jest także danie sobie odpowiedniego czasu na proces zdrowienia – lęk nie opuści Cię z dnia na dzień.
Tylko wytrwałe i systematyczne działanie da porządane efekty w drodze do życia bez nadmiernego lęku.
Źródła
- Rabe-Jabłońska, J. (2003). Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne. Przewodnik Lekarza/Guide for GPs, 6(3), 121-126.
- Ellis, A. (1969). Rational-emotive therapy. Journal of Contemporary Psychotherapy, 1(2), 82-90.
- Romanowska, M., & Dobroczyński, B. (2021). Pojęcie nieświadomości we wczesnej terapii poznawczej Aarona T. Becka. Psychoterapia, (2 (197)).
- Adamczyk, K., Adamczyk, D., Wójcik, R., Fałkowska, U., & Soroka, E. (2018). Rzadkie fobie specyficzne—rodzaje i leczenie. Varia Medica, 2(5), 423-429.
- Krzyszkowiak, W., Kuleta-Krzyszkowiak, M., & Krzanowska, E. (2019). Leczenie zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (OCD) i zaburzeń powiązanych (OCRD). Psychiatria Polska, 53(4).
- Możdżeń, K., Rzepka, A., & Barabasz-Krasny, B. (2021). Rośliny lecznicze wspomagające terapie stresu, nerwic i depresji. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 27(2), 182.
- Shahid, S., Kelson, J., & Saliba, A. (2024). Effectiveness and User Experience of Virtual Reality for Social Anxiety Disorder: Systematic Review. JMIR Mental Health, 11(1), e48916.
- Papola, D., Miguel, C., Mazzaglia, M., Franco, P., Tedeschi, F., Romero, S. A., … & Barbui, C. (2024). Psychotherapies for generalized anxiety disorder in adults: a systematic review and network meta-analysis of randomized clinical trials. JAMA psychiatry, 81(3), 250-259.
- Cirillo, P., Gold, A. K., Nardi, A. E., Ornelas, A. C., Nierenberg, A. A., Camprodon, J., & Kinrys, G. (2019). Transcranial magnetic stimulation in anxiety and trauma‐related disorders: A systematic review and meta‐analysis. Brain and behavior, 9(6), e01284.
- Tolin, D. F., Davies, C. D., Moskow, D. M., & Hofmann, S. G. (2020). Biofeedback and neurofeedback for anxiety disorders: a quantitative and qualitative systematic review. Anxiety disorders: Rethinking and understanding recent discoveries, 265-289.
