Jak wyleczyć nerwicę?

Prawie 1,5 miliona Polaków zmaga się z zaburzeniami lękowymi.

Napady paniki, nieustający lęk, natrętne myśli, strach wywołujący bóle w całym organizmie… To wszystko codzienność wielu z nas. Wszystkie te objawy mogą wskazywać na nerwicę – czyli zaburzenie o podłożu lękowym.

Jak radzić sobie z lękami? Czy są skuteczne metody leczenia nerwic? Jak wyleczyć nerwicę?

Nerwica lękowa – co to takiego?

Zgodnie z obecnie obowiązującą klasyfikacją zaburzeń psychicznych ICD-10, podstawowym objawem nerwicy (inaczej: zaburzeń lękowych) jest lęk. W zależności od tego, jakie są objawy i jaki jest przebieg nerwicy, wyróżnia się kilka zaburzeń:

• fobie – unikanie sytuacji lub rzeczy, które są przyczyną pojawienia się lęku, w tym: agorafobia (unikanie miejsc publicznych, większych zgromadzeń ludzi, samotnego podróżowania), fobie specyficzne (lęk przed zwierzętami, przedmiotami czy zjawiskami), fobia społeczna (lęk przed byciem ocenianym przez innych ludzi lub konkretnymi sytuacjami społecznymi),
• lęk napadowy – ataki panicznego lęku, o gwałtownym przebiegu, niespodziewane i nie dające się przewidzieć,
• lęk uogólniony – silny stan napięcia i niepokoju bez jednej, jasno określonej przyczyny, utrzymujący się przez okres co najmniej 6 miesięcy,
• zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne – natrętnie powracające myśli lub obsesyjna konieczność powtarzania jakiejś czynności, rytuału,
• zaburzenia przyjmujące postać somatyczną – długotrwałe (trwające co najmniej 2 lata) dolegliwości somatyczne o nieznanej przyczynie, często zmieniające swą postać, w tym zaburzenia hipochondryczne

Więcej o objawach nerwicy

Jak długo trwa leczenie nerwicy?

Zmaganie się z zaburzeniami natury psychicznej to kwestia indywidualna – nie ma określonego czasu choroby, bo każdy indywidualny przypadek jest wyjątkowy.

Wyleczenie nerwicy może trwać od kilku tygodni do kilkunastu miesięcy, rzadziej leczenie trwa dłużej.

Na to, jak długo trwa wyleczenie nerwicy wpływ ma kontekst sytuacji – w tym Twoje cechy, przyczyny zaburzenia, to jak szybko zostało zdiagnozowane, czy chorujesz na inne choroby, czy to jak wygląda Twoja codzienność.

Czy nerwicę trzeba leczyć?

Zaburzenia lękowe to nie katar – nie miną same, gdy przeleżymy kilka dni w łóżku.

Aby pokonać lęk trzeba się za niego zabrać – czy to obniżając jego poziom lekami, czy przepracowując go z terapeutą, czy podejmując samodzielne działania – a najlepiej łącząc wszystkie te podejścia.

Nieleczona nerwica nie pójdzie sobie sama. Choć możesz w dużej mierze sam sobie pomóc – podjęcie leczenia jest najbezpieczniejszym wyjściem. Nieleczona nerwica może się pogłębiać, pociągać za sobą inne zaburzenia, a nawet choroby organizmu (w tym na przykład choroby układu krążenia).

Jak wyleczyć nerwicę – przegląd metod

Leczenie nerwicy to kombinacja trzech głównych podejść:

Leki na nerwicę

Wybór leków, które lekarz zaproponuje najpierw – jeśli zdecyduje się na taki sposób leczenia – zależy od wielu czynników, takich jak:

• leki, które przepisuje specjalista, aby okiełznać objawy,
• psychoterapia, która ma za zadanie pomóc rozprawić się z przyczynami cierpienia,
• zmiany w stylu życia i własne działania pacjenta, które mają wspomóc terapię, utrzymać jej wyniki i zapobiec nawrotom zaburzenia.

• inne zażywane lekarstwa,
• diagnoza, historia choroby oraz leczenia,
• indywidualna reakcja na leki,
• skutki uboczne (poważne i ciężkie skutki uboczne mogą przeważać nad korzyściami płynącymi z zażywania danego preparatu),
• stosunek pacjenta do leczenia – są osoby, które nie chcą leczyć się psychotropami.

O tym, jakie są skuteczne rodzaje leków na nerwicę oraz jakich substancji lepiej unikać przeczytasz w tym artykule. Dowiesz się też z niego o tym, jakie skutki uboczne może przynieść stosowanie konkretnych rodzajów leków.

Środkami bez recepty niezwykle skutecznymi na to, jak wyleczyć nerwicę, są naturalne zioła. Ich wykaz, działanie i zalecenia do ich stosowania znajdziesz w tym artykule.

Pamiętaj, że do przyjmowania leków na nerwicę (obojętnie jakiego rodzaju) należy podejść odpowiedzialnie. Szczególnie pamiętaj o poniższych zasadach:

• jedyną osobą, która może zalecić przyjmowanie leków, dawkowanie i zaprzestanie przyjmowania leków jest lekarz,
• niezwykle ważne jest regularne przyjmowanie leków (najlepiej o podobnej porze każdego dnia),
• leki mogą wchodzić w interakcję z innymi substancjami – poinformuj lekarza o innych przyjmowanych lekach, a także suplementach, czy ziołach,
• przed rozpoczęciem przyjmowania leku zapoznaj się z dołączoną ulotką (niektóre rodzaje leków mogą wchodzić w interakcję nawet z niektórymi rodzajami pożywienia),
• większość leków psychotropowych nie działa od razu – na ich lecznicze działanie trzeba poczekać nawet kilka tygodni,
• leków przeciwlękowych i przeciwdepresyjnych nie można odstawić z dnia na dzień – zawsze trzeba skonsultować taką decyzję z lekarzem, zazwyczaj odstawianie leków przeprowadza się stopniowo zmniejszając dawkę.

Psychoterapia zaburzeń lękowych

Niezwykle skuteczną metodą walki o życie bez lęku jest psychoterapia.

Regularne spotkania z zaufanym specjalistą pozwalają zmierzyć się z istotą problemu. To właśnie psychoterapia jest główną odpowiedzią na pytanie jak wyleczyć nerwicę. Leki świetnie sprawdzają się do łagodzenia objawów i wspierania leczenia – jednak same w sobie problemu nie rozwiążą.

Skutecznym nurtem psychoterapii w przypadku nerwic jest psychoterapia poznawczo-behawioralna. Podczas sesji terapeutycznych specjalista pomaga nam zmierzyć się z przekonaniami, które negatywnie wpływają na nasze życie, oraz uczy nas zachowań i reakcji, które pozwolą na spokojniejszą i zdrowszą codzienność.

Styl życia i nawyki – jak wyleczyć nerwicę samemu?

Jednym z najważniejszych czynników wpływających na to, czy nerwicę da się wyleczyć i czy nie powróci w przyszłości, jest zachowanie samego pacjenta – jego zachowania, nawyki, ułożenie codzienności.

Choć może wydawać się to błahe, to higiena codziennego życia, to jak spędzamy wolny czas, jak jemy i śpimy ma kluczowe znaczenie dla naszego zdrowia psychicznego.

Domowe sposoby na nerwicę pozwolą Ci nie być biernym wobec zaburzenia – możesz podjąć samodzielne wysiłki, by lepiej zmierzyć się z problemem poza gabinetem psychoterapeuty.

Osoby zmagające się z nadmiernym lękiem powinny nauczyć się choć jednej skutecznej techniki relaksacyjnej. Posiadanie zdolności do relaksacji może pomóc w rozładowywaniu lęku i stresu na co dzień, dzięki czemu stale będziesz obniżać ich poziom w swoim życiu.

W samodzielnych zmaganiach z nerwicą świetnie sprawdza się także medytacja oraz podejście uważności (mindfulness).

Jak pokonać lęk?

Jak wyleczyć nerwicę w zależności od rodzaju

Choć wszystkie nerwice, czyli zaburzenia lękowe, mają taką samą podstawę – lęk, to są między nimi znaczące różnice.

Zaburzenia lękowe, w zależności od rodzaju, mają inne objawy, nieco inne przyczyny – a co za tym idzie, także inaczej podchodzi się do ich leczenia.

Leczenie fobii

Każdy ma jakąś rzecz, czy potrafi wskazać sytuację, której trochę się obawia. Nic w tym niezwykłego. Problem zaczyna się wówczas, gdy ten lęk przeradza się w fobię i staje się przyczyną znacznego zakłócenia sposobu, w jaki funkcjonujesz w społeczeństwie. W takich przypadkach należy rozważyć konieczność podjęcia leczenia.

Leczenie fobii polega przede wszystkim na stosowaniu psychoterapii, a w określonych przypadkach również podawania leków.

Spośród znanych psychoterapii najwięcej przemawia za skutecznością terapii behawioralnej, która polega na konfrontowaniu z tym, co jest przyczyną lęku, desensytyzacji (stopniowym odwrażliwianiu) i terapii poznawczej, która zmierza do restrukturyzacji sposobu myślenia.

Z kolei w leczeniu farmakologicznym szczególnego przypadku fobii, czyli fobii społecznej,  objawiającej się lękiem scenicznym, tremą uniemożliwiającą przemawianie w obecności innych ludzi, 2 godziny przed planowanym występem podaje się tak zwane beta-blokery (propranolol, oxyprenolog, nadolol), które nieco redukują napięcie, a przede wszystkim zmniejszają takie objawy, jak trzęsienie się rąk, pocenie się czy kołatanie serca. W fobiach społecznych skuteczne w zakresie ogólnego poziomu lęku są także leki SSRI, a doraźnie zażywane – benzodiazepiny.

Leczenie napadów lęku i lęku napadowego

Napad lęku to nieoczekiwany, pojawiający się bez znanej przyczyny silny strach połączony z gwałtownymi dolegliwościami somatycznymi, takimi jak:

• kołatanie serca,
• zlewne poty, dreszcze,
• zawroty głowy, bóle głowy,
• ucisk w żołądku, zaburzenia trawienia,
• ból w klatce piersiowej,
• drętwienie kończyn,
• ucisk w klatce piersiowej i brak tchu.

Towarzyszy mu poczucie zagrożenia, lęk przed śmiercią (przede wszystkim w wyniku ataku serca czy udaru), chorobą psychiczną (napadom towarzyszyć może uczucie, że wszystko jest nierzeczywiste, że patrzy się na siebie z oddali).

Jeżeli takie napady pojawiają się często i powtarzają się wielokrotnie w ciągu miesiąca, a ich nasilenie uniemożliwia dotychczasowe funkcjonowanie, mówi się o lęku napadowym.

Napady lęku najczęściej dotykają ludzi młodych, którzy ze względu na sensacyjne objawy zgłaszają się do lekarza pierwszego kontaktu, kardiologa czy neurologa i może upłynąć nawet kilka lat, zanim zaburzenie zostanie prawidłowo zdiagnozowane. Według badań połowa (a nawet 2/3) osób z lękiem napadowym jest diagnozowana błędnie. Ma to przełożenie na szereg zbędnych badań i lata nieskutecznego leczenia.

Jakieś wątpliwości? Zapytaj mnie mailowo!

W leczeniu nerwicy przejawiającej się jako lęk napadowy stosuje się psychoterapię, która obejmuje:

• edukację mającą na celu zmniejszenie obaw związanych z lękiem,
• monitorowanie napadów,
• nauczenie pacjenta metod pozwalających na opanowanie napadu,
• proste techniki terapeutyczne (kontrola oddechu, trening autogenny).
• przekształcenie poznawcze, których celem jest skorygowanie błędnych odczuć płynących z ciała,
• ekspozycję na działanie bodźca będącego wyzwalaczem ataku lęku.

Terapia rozpoczyna się sesjami edukacyjnymi. Ich celem jest zidentyfikowanie objawów, określenie, co jest przyczyną lęku, wyjaśnienie mechanizmu powstawania objawów i ustalenie planu leczenia.

Ważnym mechanizmem powstawania objawów w napadach lęku jest bowiem nieprawidłowe odczytywanie sygnałów, jakie przesyła nam ciało, na przykład: przyspieszony oddech czy wzmożone bicie serca towarzyszące w naturalny sposób wysiłkowi fizycznemu, odczytywane jest jako początek ataku serca. Powoduje to gwałtowną reakcję organizmu i wyrzut do krwi adrenaliny. To z kolei jest przyczyną znacznego nasilenia się dotychczasowych objawów i pojawienie się kolejnych, a zatem następną falę lęku.

Przerwanie tego błędnego koła jest trudne, a pierwszym krokiem do tego jest zdanie sobie sprawy z tego, jak to się dzieje.

Innym problem, z jakim muszą się mierzyć osoby w trakcie ataku lęku, jest hiperwentylacja. Zbyt głębokie i szybkie oddychanie sprawia, że zaburzona zostaje równowaga między tlenem, a dwutlenkiem węgla we krwi. Jest to przyczyną pojawienia się kolejnych, nieprzyjemnych objawów: niemożności nabrania tchu, ucisku w klatce piersiowej, drętwienia rąk, nóg, skóry, fali gorąca lub zimna, zawrotów głowy, a w skrajnych przypadkach nawet omdlenia.

Techniki behawioralne

Umiejętność zatrzymania napadu polega na zwiększeniu dwutlenku węgla (oddychanie do torebki lub w złożone ręce). Konieczna jest także nauka kontrolowanie oddechu.

Inne techniki behawioralne, to relaksacja stosowana – polega ona na obserwowaniu pierwszych fizycznych objawów i takiego kierowania myślami, aby nie dopuścić do rozwinięcia się ataku lęku.

Z kolei techniki zanurzania polegają na stopniowym oswajaniu się z bodźcami, które wyzwalają lęk. Początkowo bodźce te analizuje się w oderwaniu od sytuacji rzeczywistych – w wyobraźni, potem w sytuacji kontrolowanej przez terapeutę, a na koniec także w życiu.

Przykładowo, jeśli przyczyną lęku jest strach przed zawałem i atak wywołuje przyspieszone bicie serca, terapeuta zaproponuje wyobrażenie sobie tego i próby zapanowania nad emocjami, racjonalnego myślenia, skupienia się na oddychaniu. Kolejne ćwiczenie to celowe wywołanie takiej reakcji w środowisku kontrolowanym, na przykład przez wykonanie kilku energicznych przysiadów. Dopiero na koniec pacjent mierzy się z sytuacją rzeczywistą.

Techniki poznawcze

Technikom behawioralnym z reguły towarzyszą elementy terapii poznawczej, która polega na uzyskaniu wglądu do tego, co jest źródłem lęku i polega na korygowaniu zaburzonych postaw.

Rekonstrukcja poznawcza to identyfikacja obaw i próba świadomego im przeciwstawiania się.  Odczucia są notowane i szczegółowo analizowane, a na końcu zmieniana jest informacja o nich, co pozwala na znaczne osłabienie czynników lękotwórczych.

Często stosowane techniki, to:

• Trening instruowania siebie – polega na nauczeniu się, jak zmienić myśli wywołujące lęk, w myśli, które dotyczą metod radzenia sobie z nim.
• Trening rozwiązywania problemów – nauczenie się, jak rozwiązać sytuację problemową, jak asertywnie poradzić sobie, jak podejmować decyzje w sytuacjach trudnych i lękotwórczych.
• Terapia racjonalno-emotywna Ellisa – polega na odkrywaniu, że przekonania związane z lękiem są nieracjonalne oraz szukaniu sposobów, jak je przekształcić w myśli bardziej produktywne.
• Terapia poznawcza Becka – uczenie się, jak nasza interpretacja wydarzeń wpływa na nasze zachowanie i w jakiś sposób zmiana myślenia może pomóc w usunięciu problemu.
• Trening asertywności – to umiejętność nauczenia się takiego sposobu komunikowania się, aby poprawić własną samoocenę i jednocześnie nie zaburzyć kontaktów z innymi ludźmi.

Stosowanie  psychoterapii behawioralno-poznawczej zmierza do uzyskania zmiany sposobu, w jaki przeżywasz wszelkie konflikty, także te wewnętrzne i pomaga w kształtowaniu takich mechanizmów, które umożliwią radzenie sobie w rożnych, także trudnych, sytuacjach życiowych.

Sesje terapeutyczne to kilkanaście cotygodniowych spotkań. Początkowej, „ostrej” fazie, towarzyszyć może leczenie farmakologiczne.Terapia wymaga wiele czasu, cierpliwości i współpracy z terapeutą. Musisz regularnie wykonywać ćwiczenia, które zaleci terapeuta. Tylko wówczas przyniesie to pożądany efekt.

Najlepsze sposoby na nerwicę

Leczenie lęku uogólnionego

Lęk uogólniony to trwający przez wiele miesięcy niepokój. Osoby chore zamartwiają się wieloma rzeczami, wydaje im się, że wokół piętrzą się nieprzezwyciężone trudności.

Wśród dolegliwości fizycznych najczęściej pojawiają się:

• napięciowy ból głowy (w okolicy czoła, skroni, potylicy), krzyża, mięśni rąk i nóg,
• trudności w koncentracji uwagi,
• przewlekle utrzymujące się biegunki,
• pocenie się,
• kołatanie serca,
• zaburzenia snu (bezsenność, koszmary senne).
• objawom tym towarzyszy głęboki niepokój o stan zdrowia i przekonanie o groźnej, zagrażającej życiu chorobie.

Lekiem często stosowanym w lęku uogólnionym jest buspiron. W przypadku nasilonych objawów somatycznych podaje się benzodiazepiny. Jeśli konieczne jest długotrwałe podawanie leków, lekarz rozważy podawanie preparatów przeciwdepresyjnych.

Leczenie zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych

Ten rodzaj nerwicy, nazywany też nerwicą natręctw, to nawracające myśli, wyobrażenia (czyli obsesje) i towarzyszące im przymusowe czynności (kompulsje). Choć przyczyna tych zaburzeń nie jest do końca znana, wiele wskazuje na to, że duże znaczenie dla ich powstawania ma zaburzenie równowagi neuroprzekaźników (szczególnie serotoniny).

Zaburzenia te mogą się pojawić już w dzieciństwie, ale też znacznie później, nawet do 40 roku życia. Choroba postępuje powoli i ma charakter przewlekły.

W leczeniu zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych dobrze sprawdza się psychoterapia, rozpoczynająca się od terapii poznawczej. Następnie przechodzi się do technik behawioralnych, których celem jest blokowanie oraz kontrolowanie myśli i zachowań. Za najskuteczniejsze uważa się łączenie ekspozycji (czyli wystawianie chorego na sytuację, która rodzi natrętne myśli) z uniemożliwieniem wykonywania rytuału lub zastąpienie ich zachowaniami alternatywnymi o charakterze niekompulsyjnym.

Wielokrotne stykanie się z tym, co budzi lęk, prowadzi do zmniejszenia go, odwrażliwienia na bodziec, który powoduje dyskomfort.

W przypadku natrętnych myśli zaleca się też technikę polegającą na wyolbrzymieniu – wielokrotnym powtarzaniu lub zapisywaniu myśli.

W przypadku nasilonych, złożonych rytuałów, konieczne może być leczenie farmakologiczne. Lekami z wyboru są selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny.

Leczenie zaburzeń psychosomatycznych

Choroby dające wyraźne objawy fizyczne, często przez lata są leczone objawowo, a pomijany jest wpływ psychiki na powstanie i przebieg choroby. Dodatkową trudność sprawia fakt, że czasem dolegliwości ustępują lub zmieniają swój charakter.

U osób długo i przewlekle chorych psychoterapia może pomóc nie tylko w poprawie samopoczucia i ogólnej kondycji psychicznej, ale może również pomóc w dotarciu do źródła wszelkich problemów.

Jak widać, jest wiele sposobów na to jak wyleczyć nerwicę. Konieczne jest jednak zrobienie tego pierwszego kroku i znalezienie godnego zaufania specjalisty, który w odpowiedni sposób pokieruje całym procesem.

Podsumowanie

Jeśli zastanawiasz się jak wyleczyć nerwicę, to już wiesz, że istnieją na to trzy skuteczne metody – leki, psychoterapia i samodzielnie podejmowane działania. Najlepsze i najtrwalsze efekty przynosi połączenie wszystkich trzech metod. Niezwykle ważne jest także danie sobie odpowiedniego czasu na proces zdrowienia – lęk nie opuści Cię z dnia na dzień. Tylko wytrwałe i systematyczne działanie da porządane efekty w drodze do życia bez nadmiernego lęku.

Źródła

• Rabe-Jabłońska, J. (2003). Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne. Przewodnik Lekarza/Guide for GPs, 6(3), 121-126.
• Ellis, A., & Gaines, C. (1973). Rational-emotive therapy (pp. 32-44). Big Sur Recordings.
• Romanowska, M., & Dobroczyński, B. (2021). Pojęcie nieświadomości we wczesnej terapii poznawczej Aarona T. Becka. Psychoterapia, (2 (197)).
• Adamczyk, K., Adamczyk, D., Wójcik, R., Fałkowska, U., & Soroka, E. (2018). Rzadkie fobie specyficzne—rodzaje i leczenie. Varia Medica, 2(5), 423-429.
• Krzyszkowiak, W., Kuleta-Krzyszkowiak, M., & Krzanowska, E. (2019). Leczenie zaburzeń obsesyjno-kompulsyjnych (OCD) i zaburzeń powiązanych (OCRD). Psychiatria Polska, 53(4).
• Możdżeń, K., Rzepka, A., & Barabasz-Krasny, B. (2021). Rośliny lecznicze wspomagające terapie stresu, nerwic i depresji. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 27(2), 182.