Tokofobia – strach przed ciążą i porodem

W chwili, gdy wieść o nadchodzących narodzinach wypełnia serce większości ludzi radością i ekscytacją, tokofobia może sprawić u innych ludzi przekształcenie tej myśli w źródło intensywnego lęku i paniki.

Czym jest tokofobia?

Tokofobia to strach przed ciążą i porodem.

Kobiety cierpiące na tę fobię mają patologiczny strach przed porodem i w związku z nim często unikają zajścia w ciążę lub porodu.

Ciąża i poród to kluczowe wydarzenia w życiu wielu kobiet – niektóre z nich określają je nawet jako najważniejsze dni życia.

Choć może to być czas wielkiej radości, może być także źródłem stresu i niepokoju. 

Kobiety często martwią się bólem porodowym i możliwością, że coś pójdzie nie tak.

Są to normalne obawy, których w pewnym stopniu doświadczają prawie wszystkie kobiety w ciąży.

Zwykłe lęki towarzyszące przyjściu na świat dziecka często rozwiązuje się za pomocą pomocy medycznej, edukacji, wsparcia społecznego i strategii samopomocy.

Czasami jednak strach ten może przybrać charakter patologiczny i tak poważny, że kobiety będą w ogóle unikać zajścia w ciążę lub porodu.

Strach ten może skłonić kobiety do unikania zajścia w ciążę, nawet jeśli chcą mieć dzieci, lub do wyboru cięcia cesarskiego, aby uniknąć porodu drogą pochwową.

Tokofobia może wystąpić u kobiet, które nigdy nie urodziły dziecka, ale może również dotknąć kobiety, które miały wcześniej traumatyczne doświadczenia porodowe.

Fobia, czy naturalny lęk? Różnice

Lęk to naturalna reakcja organizmu na sytuacje stresujące lub niebezpieczne. Jest to uczucie, które może występować u każdego człowieka i pełni ważną rolę w przetrwaniu gatunku. Jednak niektórzy ludzie doświadczają bardziej nasilonych i uporczywych form lęku, które noszą nazwę fobii. 

Oto główne różnice między normalnym lękiem a fobią.

Intensywność reakcji

• Normalny lęk występuje jako odpowiedź na rzeczywiste lub wyobrażone zagrożenie. Jest zazwyczaj proporcjonalny do sytuacji i ustępuje, gdy źródło stresu zostaje usunięte.
• Fobia, to nadmierny i nieproporcjonalny lęk wobec określonej rzeczy, sytuacji lub obiektu, który nie stanowi rzeczywistego zagrożenia. Fobia jest silniejsza i bardziej uporczywa niż normalny lęk.

Obiekt lęku:

• Normalny lęk może pojawić się w odpowiedzi na różne sytuacje, takie jak publiczne wystąpienia, podróże samolotem, lub sytuacje życiowe, które wiążą się z ryzykiem.
• Fobia skoncentrowana jest na konkretnym obiekcie lub sytuacji, na przykład na pająkach (arachnofobia), czy właśnie przed zajściem w ciąże i porodem (tokofobia). Fobia jest ściśle związana z jednym lub kilkoma bardzo konkretnymi obiektami lub sytuacjami.

Długość trwania:

• Normalny lęk z czasem przemija, a przede wszystkim ustępuje po ustąpieniu źródła stresu.
• Fobia jest chronicznym i długotrwałym zaburzeniem. Osoba cierpiąca na fobię może odczuwać lęk przez wiele miesięcy lub lat, jeśli nie zostanie podjęte żadne leczenie.

Możliwość kontrolowania:

• Normalny lęk umożliwia przynajmniej częściową kontrolę nad swoimi reakcjami lękowymi.
• Osoba cierpiąca na fobię ma znacznie ograniczoną kontrolę nad swoimi reakcjami lękowymi. Nawet myśl o obiekcie fobii może wywołać silną reakcję lękową.

Zakłócenie życia codziennego:

• Normalny lęk może czasami utrudniać funkcjonowanie, zazwyczaj nie wpływa znacząco na codzienne życie.
• Fobia może powodować znaczne zakłócenia w życiu osoby cierpiącej na nią, prowadząc do unikania sytuacji lub obiektów fobicznych, co może wpłynąć negatywnie na jej życie zawodowe, społeczne i osobiste – na przykład unikanie zajścia w ciąże w przypadku tokofobii, nawet pomimo pragnienia zostania rodzicem.

Warto pamiętać, że fobie to zaburzenia, które można leczyć. Terapia behawioralna i farmakoterapia są skutecznymi metodami leczenia fobii, które pozwalają osobom cierpiącym na nich na poprawę jakości życia i opanowanie swoich lęków. 

Jeśli uważasz, że masz tokofobię lub jakąkolwiek inną fobię, warto skonsultować się z terapeutą lub psychiatrą, aby uzyskać pomoc i wsparcie w przezwyciężeniu swojego lęku.

Tokofobia – charakterystyka i objawy

Objawy tokofobii mogą obejmować zaburzenia snu, ataki paniki, koszmary senne i zachowania unikowe. Inne objawy mogą obejmować także:

• niepokój i depresję,
• skrajny strach przed wadami wrodzonymi, urodzeniem martwego dziecka lub śmiercią przy porodzie,
• uczucie lęku na samą myśl o ciąży i porodzie,
• naleganie na cesarskie cięcie.

Kobiety mogą czasami unikać jakiejkolwiek aktywności seksualnej ze strachu przed zajściem w ciążę. Te, które zajdą w ciążę, mogą częściej prosić o planowe cesarskie cięcie, odczuwać większą traumę związaną z porodem, a nawet mogą mieć trudności z nawiązaniem więzi z dzieckiem.

Bezpłatny test na depresję

Dwa rodzaje tokofobii

Istnieją dwa różne typy tokofobii.

Pierwotna tokofobia występuje u kobiet, które nigdy nie doświadczyły porodu. Może rozpocząć się w okresie dojrzewania, chociaż może również wystąpić już po zajściu w ciążę. Można go również zaobserwować u dziewcząt i kobiet, które padły ofiarą napaści na tle seksualnym.

Tokofobia wtórna występuje u kobiet, które wcześniej doświadczyły ciąży i często jest wynikiem traumatycznego porodu. Może jednak wystąpić również u kobiet, które urodziły normalnie, bez urazów, a także u kobiet, które doświadczyły poronienia, porodu martwego, przerwania ciąży lub nieudanego leczenia niepłodności.

Przyczyny tokofobii

Niektóre czynniki, które mogą przyczynić się do rozwoju tokofobii, mogą obejmować:

• brak zaufania do lekarzy,
• wysłuchanie o traumatycznych doświadczeniach porodowych od innych kobiet
• strach przed powikłaniami porodowymi,
• strach przed bólem,
• strach przed nieznanym, utratą kontroli i naruszeniem prywatności w trakcie porodu,
• wcześniejsze przejście zaburzeń i stanów lękowych, depresji lub wykorzystywania seksualnego,
• zmiany hormonalne, które utrudniają radzenie sobie z lękiem,
• czynniki psychospołeczne, takie jak zajście w ciążę w bardzo młodym wieku, brak bezpieczeństwa finansowego lub brak wsparcia społecznego.

Terapia tokofobii

Specjalista zdrowia psychicznego może pomóc w rozwiązaniu niektórych podstawowych przyczyn rozwoju tokofobii, w tym istniejącej wcześniej depresji lub stanów lękowych. Systemowo można zapewnić kobietom edukację i odpowiednią opiekę zdrowotną, aby miały poczucie, że ich obawy związane z procesem porodu zostały odpowiednio rozwiązane.

Ważne jest znalezienie źródeł wsparcia społecznego. Dla wielu osób sama świadomość, że są ludzie, którzy mogą im pomóc, może być pocieszająca.

Skuteczne wsparcie może nastąpić indywidualnie lub poprzez grupy wsparcia. Takiego wsparcia często udzielają osoby, które kobieta już zna, np. członek rodziny czy znajomi, ale może też pochodzić od położnych i psychologów.

Terapia poznawczo-behawioralna i inne rodzaje psychoterapii mogą być również skuteczne w leczeniu tokofobii. Terapia poznawczo-behawioralna może być dobrym wyborem ze względu na krótki czas trwania i skupienie się na określonych objawach.

Podsumowanie

Chociaż tokofobia występuje rzadko, może mieć poważny wpływ na życie i funkcjonowanie kobiety. Osoby, które odczuwają silny strach przed porodem, mogą uniknąć zajścia w ciążę, nawet jeśli chcą mieć dziecko.

Właściwe wsparcie i leczenie mogą rozwiać obawy kobiet związane z ciążą i porodem, umożliwiając opanowanie objawów oraz zdrową ciążę i pozytywne doświadczenia związane z porodem. Jeśli obawiasz się, że możesz mieć objawy tokofobii, koniecznie porozmawiaj ze specjalistą zdrowia psychicznego.

Źródła

• Onik, J., Rusin, M., Materkowska, A., Gryboś, A., & Gryboś, M. Tokofobia ciężarnych–mit czy rzeczywistość?. Wybrane aspekty opieki pielęgniarskiej i położniczej w różnych specjalnościach medycyny, 207.
• Kamasz, E., Pilarska, N., & Włodarczyk, A. (2020). Znaczenie traumatycznych narracji porodowych oraz oceny opieki ginekologicznej jako czynnika rozwoju tokofobii w oczach młodych kobiet. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 43(3), 320-333.
• Santorek, N., Biłas, K., Tokarska, A., Zarzycka, K., Kasprzak, P., Kwiatkowski, S., & Torbe, A. (2019). Cięcie cesarskie. Rosnący odsetek i zmiana trendów we wskazaniach. Varia Medica, 3(4), 279-288.
• Studniczek, A., Kossakowska, K., & Bobrowska, K. (2020). Obawy dotyczące psychologicznych i fizjologicznych aspektów ciąży, porodu i połogu u kobiet nieposiadających dzieci. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 43(3), 238-259.
• Bilert, H. (2007). Tokophobia–a multidisciplinary problem. Ginekologia polska, 78(10).