Skuteczne leczenie depresji

leczenie depresji

Istnieje wiele skutecznych metod leczenia depresji, które pomagają w złagodzeniu objawów i poprawie jakości życia pacjentów.

Przyjrzymy się różnym podejściom do leczenia depresji, w tym farmakoterapii, psychoterapii oraz innym technikom wspierającym zdrowie psychiczne.

Podaruj terapię w prezencie

Diagnoza depresji

Diagnozy depresji dokonuje psycholog lub psychiatra.

W procesie diagnostycznym przeprowadza się wywiad obejmujący objawy i problemy zgłaszane przez pacjenta. 

Samą diagnozę stawia się na podstawie kryteriów wg kategoryzacji ICD lub DSM (aktualnie DSM w wersji 5).  

  • Obniżony nastrój przez większość dnia, niemal codziennie
  • Znacząca utrata zainteresowania lub przyjemności ze wszystkich lub prawie wszystkich aktywności przez większość dnia, niemal codziennie
  • Znacząca utrata lub przyrost masy ciała bez celowego odchudzania się lub wzrost lub spadek apetytu
  • Bezsenność lub nadmierna senność
  • Pobudzenie psychoruchowe lub spowolnienie psychoruchowe
  • Zmęczenie lub utrata energii
  • Poczucie bezwartościowości lub nadmierne lub nieuzasadnione poczucie winy
  • Zmniejszona zdolność do myślenia lub koncentracji, albo niezdecydowanie
  • Nawracające myśli o śmierci, nawracające myśli samobójcze bez konkretnego planu lub próba samobójcza, albo konkretne plany dotyczące popełnienia samobójstwa
    Sprawdź czy masz depresję – bezpłatny test online

    Farmakoterapia w leczeniu depresji

    leczenie depresji

    Depresja zmienia funkcjonowanie neuroprzekaźników, co może zostać złagodzone przez odpowiednio dobrane leki na depresję

    O włączeniu leków decyduje lekarz, który dobiera odpowiedni środek i jego dawkowanie. Zwykle działanie leków zaczyna być odczuwalne po kilku tygodniach regularnego przyjmowania.

    Znane są także przypadki depresji lekoopornej – w której psychiatra po zdiagnozowaniu depresji przepisał leczenie farmakologiczne, na które pacjent nie reaguje (nawet mimo próby zmiany leku na inny). Powodem takiej sytuacji może być równoczesne występowanie innej choroby.

    W leczeniu depresji stosuje się następujące typy leków:

    • Selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI)

    Leki z tej grupy, takie jak fluoksetyna, sertralina i citalopram, są często przepisywane jako pierwsza forma leczenia. Działają poprzez zwiększenie poziomu serotoniny w mózgu, co pomaga poprawić nastrój i łagodzić objawy depresji. SSRI są zazwyczaj dobrze tolerowane przez pacjentów i mają stosunkowo niewiele skutków ubocznych.

    • Inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny (SNRI)

    SNRI, takie jak wenlafaksyna i duloksetyna, działają podobnie do SSRI, ale dodatkowo zwiększają poziom noradrenaliny. Są one często stosowane, gdy SSRI okazują się nieskuteczne lub gdy pacjent wykazuje dodatkowe objawy, takie jak przewlekły ból.

    • Trójpierścieniowe leki antydepresyjne (TLPD)

    Trójpierścieniowe leki, takie jak amitryptylina i nortryptylina, są starszą klasą leków antydepresyjnych. Choć są skuteczne, mają więcej skutków ubocznych i są rzadziej stosowane jako leczenie na początku farmakoterapii. Są jednak nadal używane w przypadkach opornych na leczenie.

    • Inhibitory MAO

    Leki takie jak fenelzyna i tranylcypromina są rzadziej stosowane ze względu na ich potencjalne interakcje z innymi lekami i pokarmami. Działają poprzez blokowanie enzymu monoaminooksydazy, który rozkłada neuroprzekaźniki, takie jak serotonina i noradrenalina.

    Psychoterapia w leczeniu depresji

    depresja nie jedno ma imię

    Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest jedną z najczęściej stosowanych i najbardziej efektywnych form psychoterapii w leczeniu depresji.

    Terapia ta koncentruje się na identyfikacji i zmianie negatywnych wzorców myślenia oraz niezdrowych zachowań, które przyczyniają się do depresji.

    Kluczowe elementy terapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu depresji

    • Identyfikacja negatywnych myśli

    Pacjenci uczą się rozpoznawać automatyczne negatywne myśli, które pojawiają się w odpowiedzi na różne sytuacje. Te myśli są często irracjonalne i mogą prowadzić do uczucia beznadziejności i smutku.

    • Zastępowanie negatywnych myśli pozytywnymi

    Terapeuci pomagają pacjentom zastępować negatywne myśli bardziej realistycznymi i pozytywnymi myślami. Proces ten obejmuje kwestionowanie dowodów dla i przeciwko negatywnym myślom oraz zastępowanie ich bardziej zrównoważonymi przekonaniami.

    • Zmiana nieadaptacyjnych zachowań

    CBT skupia się również na zmianie zachowań, które przyczyniają się do depresji. Może to obejmować angażowanie się w aktywności, które przynoszą przyjemność lub satysfakcję, oraz unikanie zachowań, które pogłębiają uczucie smutku i bezradności.

    • Techniki relaksacyjne i zarządzanie stresem

    Pacjenci uczą się technik relaksacyjnych, takich jak medytacja, głębokie oddychanie i progresywna relaksacja mięśni, które pomagają w redukcji napięcia i stresu.

    • Planowanie aktywności

    Terapeuci pomagają pacjentom tworzyć plany dnia, które zawierają zdrowe i pozytywne aktywności. Regularne angażowanie się w te aktywności może poprawić nastrój i zwiększyć poczucie kontroli nad życiem.

    Efektywność terapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu depresji

    Badania wykazały, że terapia poznawczo-behawioralna jest skuteczna w leczeniu depresji, zarówno jako samodzielna terapia, jak i w połączeniu z farmakoterapią.

    Efekty terapii często utrzymują się po zakończeniu terapii, ponieważ pacjenci nabywają umiejętności, które mogą stosować w przyszłości, aby zapobiegać nawrotom depresji.

    Długość terapii w leczeniu depresji

    Standardowy program terapii poznawczo-behawioralnej dla depresji zazwyczaj trwa od 12 do 20 sesji dla pierwszej fazy psychoterapii. Sesje są prowadzone regularnie co tydzień.

    Oczywiście długość terapii może się różnić w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta i ciężkości objawów.

    Zmiany w stylu życia w leczeniu depresji

    depresja a styl życia

    Edukacja przeprowadzana podczas psychoterapii prowadzi do zmian w stylu życia – to one są kluczowym elementem zdrowienia, dzięki któremu można uporać się ze źródłem złego samopoczucia, podtrzymać efekty leczenia i zapobiec nawrotom zaburzenia.

    Wśród najważniejszych elementów zdrowego życia, które mają wpływ na złagodzenie, leczenie i zapobieganie nawrotom depresji znajdziemy:

    • sen – regularny, dobrej jakości i w odpowiedniej ilości – sprawdź nasz poradnik na temat higieny snu,
    • dieta – odżywcza, zapewniająca organizmowi i umysłowi siłę do działania; istotna jest także regularność posiłków i wykluczenie lub ograniczenie napojów i pokarmów wpływających negatywnie na objawy depresji (np. nadmiar kawy, alkohol, nadmiar przetworzonych pokarmów i cukrów),
    • aktywność fizyczna – osobom w depresji zaleca się stopniowe wprowadzanie przynajmniej minimalnej aktywności fizycznej, można zacząć na przykład od regularnych spacerów na świeżym powietrzu lub poszukać rodzaju ćwiczeń, które sprawiają przyjemność,
    • kontakt z innymi ludźmi – silna grupa wsparcia to ważny element zdrowego życia, warto więc zadbać o relację i skorzystać z pomocy, którą oferują najbliżsi,
    • poszukiwanie przyjemności – skuteczną bronią w walce z depresją jest zasób zajęć, które są przyjemne i pozwalają „oderwać się” od nieprzyjemnych symptomów; dla każdego lista takich czynności będzie inna – jedni wolą aktywności bardziej dynamiczne (jak taniec, bieganie, czy słuchanie głośno muzyki), a inni wolą wyciszyć się (np. poprzez czytanie, robótki ręczne czy zajęcia artystyczne).

    Jednym z elementów wsparcia leczenia depresji może być też skorzystanie z leczniczej mocy naturalnych ziół. Pamiętaj jednak, by skonsultować ich wprowadzenie z lekarzem, ponieważ zioła mogą wchodzić w interakcje z niektórymi lekami.

    Najczęstsze pytania o leczenie depresji

    pytania o leczenie depresji

    Chcesz podjąć leczenie depresji, ale coś Cię hamuje? A może wahasz się, czy psychoterapia to dobry wybór? Zobacz odpowiedzi na najczęstsze pytania o depresję!

    Czy z depresji można wyjść samemu?

    Leczenie depresji to proces skomplikowany – i niestety, dość długi. Obecność specjalisty, który czuwa nad osobą w depresji, jest niezwykle ważna.

    Depresja obniża nastrój, ale także motywację i poczucie sensu. Trudno wyobrazić sobie, żeby osoba z tymi objawami była w stanie zupełnie samodzielnie podjąć decyzję o zmianie i znaleźć w sobie siłę, energię i motywację do podjęcia działania. Co więcej, wiele osób nie ma także wiedzy pozwalającej na bezpieczne okiełznanie depresji.

    Należy jednak pamiętać, że samodzielnie podejmowane działania są kluczowe. Po prostu przynoszą najlepszy i najtrwalszy efekt, gdy są uzupełnieniem profesjonalnej diagnozy i pomocy specjalisty.

    Jak wygląda proces wychodzenia z depresji?

    Wychodzenie z depresji nie jest proste – to kręta droga, w której nieraz poczujesz, że wykonujesz kilka kroków w tył. To zupełnie normalne!

    Psychika ludzka jest bardzo wrażliwa. Będziesz mieć dni lepsze i dni gorsze. Ważne jest, aby gorszy moment nie spowodował do zaniechania leczenia.

    Najbardziej intensywna jest pierwsza faza leczenia – pierwsze spotkanie z terapeutą, być może wprowadzenie leków. Wtedy odczuwasz najsilniej objawy depresji, ale czujesz też największe zmiany i poprawę.

    Gdy przyjdzie poprawa, możesz poczuć pokusę odstawienia leczenia (w końcu „już Ci lepiej”). 

    To byłby błąd! 

    Bardzo ważne jest, aby utrwalić efekty leczenia i ustabilizować Twój stan. Odchodzenie od leków, czy kończenie terapii powinno się odbywać stopniowo i pod okiem specjalisty.

    Ostatni etap to już nie samo leczenie, a zapobieganie nawrotom. Warto nie odchodzić od zdrowych zmian wprowadzonych w czasie terapii, ponieważ to one staną się Twoją tarczą, gdy przyjdzie kryzys potencjalnie grożący nawrotem depresji.

    Ile trwa leczenie depresji?

    Czas leczenia depresji jest nieokreślony – najczęściej zajmuje kilka tygodni lub miesięcy.

    Czas i skuteczność leczenia to sprawa indywidualna zależna od wielu czynników, w tym:

    • przebiegu depresji (rodzaju i nasilenia objawów),
    • czasu diagnozy (jak szybko zaburzenie zostało rozpoznane),
    • nawyków i stylu życia danej osoby,
    • chęci leczenia i wprowadzania zmian,
    • wsparcia społecznego danej osoby (czy ma rodzinę lub przyjaciół, którzy wspierają leczenie),
    • współwystępujących chorób,
    • cech osobowości,
    • kontekstu sytuacji (np. inaczej będzie wychodzić z depresji osoba dorosła po traumie utraty małżonka, a inaczej nastolatek wychowujący się w niewspierającej rodzinie).

    Ile kosztuje leczenie depresji?

    Leczenie depresji może być darmowe – możliwe jest uzyskanie porady psychiatrycznej oraz spotkań terapeutycznych w ramach NFZ. Leki przeciwdepresyjne są często także częściowo refundowane.

    Jeżeli zdecydujesz się na skorzystanie z prywatnej praktyki psychoterapeutycznej, koszt pojedynczej wizyty w zależności od miasta i specjalisty zaczyna się od kwoty około 100 zł.

    Jak wygląda psychoterapia?

    psychoterapia w leczeniu depresji

    Wbrew popularnemu stereotypowi, na psychoterapii nie musisz kłaść się na kozetce i na zawołanie opowiadać o swoich najgłębszych traumach i lękach.

    Psychoterapia zwykle wygląda jak rozmowa. Stopniowo budujesz relację terapeutyczną i budujesz zaufanie. Na psychoterapii Twoje granice powinny być zawsze uszanowane – nie będziesz zmuszany do odpowiadania na pytania, na które nie chcesz lub nie jesteś gotowy odpowiadać.

    Czy można wyleczyć depresję bez leków?

    Tak, zdarza się, że wprowadzenie leków nie jest konieczne. 

    Jeżeli jednak psychiatra podejmie decyzję o wprowadzeniu leków do leczenia – prawdopodobnie ma ku temu solidne podstawy. Pamiętaj, że leki mogą bardzo skutecznie wspomóc leczenie i ustabilizować Twój stan, dzięki czemu będziesz w stanie pełniej uczestniczyć w psychoterapii i wprowadzać zmiany do stylu życia.

    Leki są dobierane i wprowadzane w taki sposób, aby zminimalizować ich negatywne skutki. Jeżeli po lekach przeciwdepresyjnych lub przeciwlękowych nie czujesz się dobrze – poinformuj o tym swojego lekarza. 

    Czy depresja występuje tylko u kobiet?

    Choć kiedyś depresję uważano za typowo kobiece zaburzenie, to odsetek mężczyzn dotkniętych tym problemem jest niewiele niższy, niż odsetek kobiet. Depresja to problem niezależny od wieku i płci.

    Podsumowanie

    Depresja, choć wciąż bywa stygmatyzowana jako oznaka słabości, w rzeczywistości jest podstępnym zaburzeniem, które nieleczone poprowadzić może nawet to utraty chęci życia.

    W Polsce około miliona osób doświadcza epizodu depresyjnego. Nie bagatelizuj objawów tego zaburzenia – zgłoś się do specjalisty, stopniowo wprowadzaj zmiany w stylu życia, a szybciej niż Ci się wydaje, zaczniesz zauważać poprawę. Twoje szczęście jest ważne – nie odkładaj dobrego życia na później.

    Źródła

    • Narodowy Fundusz Zdrowia (2020), NFZ o zdrowiu. Depresja
    • Nitka-Siemińska, A., Siemiński, M., Wichowicz, H., & Nyka, W. M. (2005). Dystymia. Psychiatria, 2(1), 40-43.
    • Samochowiec, J., Dudek, D., Kucharska-Mazur, J., Murawiec, S., Rymaszewska, J., Cubała, W. J., … & Gałecki, P. (2021). Leczenie farmakologiczne epizodu depresji i zaburzeń depresyjnych nawracających–wytyczne Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego i Konsultanta Krajowego ds. Psychiatrii Dorosłych. Psychiatrii Dorosłych. Psychiatr. Pol, 55(2), 235-259.
    • Gałecki, P., & Bliźniewska-Kowalska, K. M. (2019). Depresja oporna na leczenie–zalecenia Konsultanta Krajowego w dziedzinie psychiatrii. Psychiatria Polska, (158).
    • World Psychiatry. (2022). The role of artificial intelligence in mental health. World Psychiatry, 21(2), 120-136.

    Dodaj komentarz

    Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

    Najnowsze artykuły