Temperament, to nasz wrodzony zestaw cech osobowości, który ujawnia się już od najwcześniejszych dni życia. Jedną z pierwszych teorii temperamentu zaprezentował już w starożytności Hipokrates – a ukute przez niego pojęcia choleryk, sangwinik, melancholik i flegmatyk funkcjonują do dziś.
W tym artykule skupimy się na choleryku – czym się charakteryzuje?
Jakie ma wady i zalety?
Jak żyć będąc cholerykiem i jak zachowywać się z nim w relacji?
Choleryk, sangwinik, melancholik, flegmatyk – cztery temperamenty Hipokratesa
Teoria czterech podstawowych temperamentów sięga setek lat wstecz.
Hipokrates po raz pierwszy zaproponował ją w starożytnej Grecji, sugerując, że zachowanie człowieka determinują cztery humory cielesne (czyli płyny znajdujące się w ciele), następnie usystematyzował je Galen.
Sangwinik według tej teorii miał mieć przewagę krwi nad innymi płynami. Osoby te określane są jako optymistyczne, ekstrawertyczne i towarzyskie. Te same cechy osobowości, które czynią z nich dusze towarzystwa, mogą także sprawić, że będą impulsywni i niezdecydowani.
Choleryk miałby mieć przewagę żółci, z czterech płynów ciała. Charakterystyczne cechy choleryków to dominacja i asertywność. Osoby należące do tego typu temperamentu są zorientowane na cel, zdeterminowane i często są wybierani na liderów zespołów. Cholerycy mogą być niecierpliwi i uparci.
Flegmatyk zgodnie z teorią Hipokratesa miał mieć przewagę śluzu (czyli flegmy) w ciele, co powoduje, że są powolni i „wyluzowani”. Są to ludzie cierpliwi, którzy odnajdują pocieszenie w codzienności i rutynie. Flemagtycy wykazują niewiele emocji, więc w interakcjach społecznych mogą wydawać się bierni.
Melancholik w tej starogreckiej teorii charakteryzował się przewagą tzw. czarnej żółci. Choć powściągliwi, melancholijni ludzie są także troskliwi i wrażliwi. Mogą być również bardzo analityczni i metodyczni. Kiedy sprawy nie układają się po ich myśli, są podatni na stany depresyjne.
Choleryk według współczesnej nauki
Choć koncepcje Hipokratesa mają wiele setek lat i teoria o „płynach organizmu” decydujących o charakterze już dawno przeszła do lamusa, to współczesna psychologia również znajduje wiele punktów styku z teorią temperamentów.
Wiemy, że w dużym stopniu o naszym temperamencie decyduje genetyka.
Nasze geny pomagają określić, jak bardzo jesteśmy aktywni, czy jesteśmy ekstrawertykami, czy introwertykami i jak prawdopodobne jest, że doświadczymy pewnych schorzeń psychicznych. Wiemy również, że nasz temperament zazwyczaj pozostaje taki sam przez całe życie.
Jedną z teorii, która wydaje się w pewien sposób kontynuować tradycję Hipokratesa, jest teoria wzorów zachowań (osobowości) typu A, B, C i D.
Typ osobowości A jest zorientowany na celu, zdolny do podejmowania ryzyka i działania w silnym stresie (nawiązujący do choleryka), typ osobowości B jest bardziej entuzjastyczny, otwarty i zorientowany na relacje (nawiązujący do sangwinika), wzór zachowań C zakłada zorientowanie na szczegóły, szczegółowość i analityczne podejście (nawiązujący do melancholika), a typ osobowości D jest ostrożny, stabilny i spokojny (nawiązujący do flegmatyka).
Choleryk – cechy charakterystyczne
Krótko mówiąc, osobowości choleryczne to jednostki zdeterminowane i zmotywowane.
Dążą do doskonałości i mają silną potrzebę wywierania wpływu.
Ta ambicja sprawia, że odnoszą sukcesy w tym, co robią, choć często sprawiają wrażenie aroganckich lub apodyktycznych wobec otaczających ich osób.
Cholerycy to urodzeni przywódcy.
Są zdecydowani, asertywni i niecierpliwi w stosunku do tych, którzy nie dotrzymują kroku.
Cholerycy mają potrzebę kontroli i władzy, która czasami graniczy z dominacją. Często są to także osoby bardzo kreatywne i innowacyjne, które radzą sobie w trudnych sytuacjach.
Pomimo swojego szybkiego temperamentu są to osoby uczciwe, niezawodne i pracowite, jeśli mają odpowiednią motywację. Ze społecznego punktu widzenia cholerycy lubią przebywać w towarzystwie ludzi, którzy mogą pomóc im osiągnąć cele lub rzucić im wyzwanie intelektualne. Jeśli chodzi o relacje, mogą czasami mieć problemy z relacjami intymnymi, ponieważ mają tendencję do dominacji i skupiają się bardziej na wynikach niż na uczuciach.
Poniżej znajduje się lista typowych cech, które są powiązane z typem temperamentu choleryka:
- pewny siebie i stanowczy.
- ambitny,
- czasami porywczy lub drażliwy,
- zorientowany na cel,
- lubi mieć kontrolę,
- skupiony na wynikach,
- zdecydowany.
Zalety i wady choleryków
W zależności od sytuacji temperament choleryczny może być postrzegany zarówno jako korzystny, jak i problematyczny.
Z jednej strony cholerycy są niezwykle zmotywowani, co czyni ich skutecznymi w swoich wysiłkach.
Zwykle szybko podejmują decyzje i mogą śmiało przewodzić innym w chwilach trudności lub niepewności.
Inne zalety związane z cholerycznym temperamentem, to:
- zdolności przywódcze: ludzie z cechami cholerycznymi rodzą się, by przewodzić. Wiedzą, czego chcą i są pewni siebie, co czyni ich świetnymi przywódcami. Potrafią przejąć kontrolę nad sytuacją, wziąć na siebie odpowiedzialność i poprowadzić innych do wspólnego celu.
- zorientowanie na cel: choleryków motywuje sukces i osiągnięcia. Robią plany i ciężko pracują, aby osiągnąć swoje cele.
- asertywność: cholerycy z natury są odważni i pewni siebie. Wiedzą, czego chcą i nie wahają się powiedzieć, co myślą. Potrafią stanąć w obronie własnych granic, jak i cudzych interesów.
- zdolność adaptacji: cholerycy dobrze radzą sobie ze zmianami i potrafią się zmieniać. Potrafią szybko myśleć i szybko dostosowywać się do nowych wydarzeń.
Z drugiej strony, ten typ osobowości może czasami sprawiać wrażenie dominującej lub apodyktycznej, co utrudnia otaczającym go osobom swobodne wyrażanie siebie.
Inne wady mogące wynikać z osobowości choleryka, to:
- niecierpliwość: osoby z cholerycznym temperamentem są zwykle niespokojne i łatwo się denerwują. Oczekują, że wszyscy inni będą pracować tak szybko jak oni, a gdy sprawy nie będą przebiegać wystarczająco szybko, mogą się złościć.
- arogancja: cholerycy mogą wydawać się zarozumiali, ponieważ są pewni siebie i stanowczy. Mogą nie chcieć słyszeć opinii innych ani tym bardziej ich krytyki, co może uniemożliwić im rozwój osobisty.
- niewrażliwość: choleryk może być niewrażliwy na uczucia innych. Dążąc do sukcesu, może nie zwracać wystarczającej uwagi na potrzeby psychiczne ludzi wokół.
- perfekcjonizm: cholerycy często są także perfekcjonistami, którzy stawiają sobie i innym wysokie standardy. Może to powodować zmartwienia i wypalenie, ponieważ mogą nie być w stanie sprostać swoim standardom.
Ostatecznie bycie cholerykiem nie jest ani dobre, ani złe; jak w przypadku wszystkich temperamentów, ważne jest to, w jaki sposób wykorzysta się wrodzone predyspozycje.
Jak zachowuje się choleryk?
Cholerycy lubią mieć kontrolę nad swoim otoczeniem i ważne są dla nich rezultaty działań.
Dlatego często lubią zajęcia, które dają im poczucie spełnienia lub mistrzostwa.
Osoby te na ogół lubią także kontakty towarzyskie, pełne wyzwań rozmowy, angażowanie się w rywalizację i wywieranie wpływu na swój świat.
Mogą mieć szczególną pasję do sukcesu, która motywuje ich do osiągania doskonałości we wszystkim, co robią.
Ogólnie rzecz biorąc, niektórzy z cholerycznym temperamentem mogą się rozwijać, jeśli otrzymają szansę na niezależność i wywarcie wpływu na swój własny, niepowtarzalny sposób.
Jak rozpoznać choleryka? Test
Najprostszym sposobem zidentyfikowania osobowości cholerycznej jest badanie wzorców jej komunikacji i interakcji z innymi.
Zadaj sobie poniższe pytania, aby rozpoznać osobę choleryczną (im więcej odpowiedzi „tak”, tym większa szansa, że masz do czynienia z cholerykiem).
- Czy dana osoba łatwo wpada w irytację lub złość, nawet z powodu drobnych niepowodzeń?
- Czy dana osoba wykazuje pragnienie kontroli i władzy?
- Czy często przejmują kontrolę nad sytuacją? Na przykład podejmuje decyzje bez konsultacji z innymi, przewodzi w wykonywaniu zadań.
- Czy dana osoba jest bardzo skoncentrowana na osiągnięciu swoich celów?
- Czy dana osoba okazuje niecierpliwość, zwłaszcza gdy sprawy nie toczą się w pożądanym tempie?
- Czy dana osoba ma naturę konkurencyjną?
- Czy wykazuje pewność siebie, dużą ambicję i wiarę w swoje możliwości?
- Czy woli mieć kontrolę, niż polegać na innych?
- Czy dana osoba ma wysoki poziom energii i niepokoju?
- Czy woli działać, niż czekać?
- Czy dana osoba komunikuje się bezpośrednio?
- Czy w swoich interakcjach są zazwyczaj bezpośredni i nie „owijają w bawełnę”?
Jak żyć z cholerykiem?
Radzenie sobie z osobami o osobowości cholerycznej może być trudne ze względu na ich bezpośrednią i często bardzo stanowczą naturę.
Ważne jest, aby pamiętać, że cholerykiem kieruje chęć osiągnięć, dlatego staraj się nie brać osobiście krytyki i uwag – jest duża szansa, że choleryk po prostu próbuje doścignąć wysokich standardów (nie poświęcając przy tym zbyt wiele uwagi wywołanym swoimi słowami emocjom).
Jeśli dyskusja z cholerykiem wymknie się spod kontroli, najlepiej po prostu wycofać się z niej, dopóki obie strony nie zdążą się uspokoić.
Jeżeli chcesz zbudować relację z cholerykiem, największą przyjemność sprawisz mu, doceniając jego zapał i ambicję.
Musisz jednak liczyć się z tym, że prawdopodobnie będzie potrzebował zachować swoją potrzebę niezależności i kontroli.
Jesteś cholerykiem/choleryczką? Jak sobie radzić
Radzenie sobie z cholerycznym charakterem może być wyzwaniem, ale jest to możliwe, jeśli podejmiesz pewne kroki w kierunku kontroli swojego temperamentu i emocji.
Cholerycy często przeżywają intensywne uczucia gniewu, frustracji i irytacji, co może wpływać negatywnie na ich relacje i samopoczucie.
Oto kilka strategii, które pomogą ci radzić sobie z negatywnymi aspektami cholerycznego temperamentu:
- Świadomość swojego temperamentu: Pierwszym krokiem jest zrozumienie, że jesteś cholerykiem. Zrozumienie swojego temperamentu pozwala ci na lepsze rozpoznanie sytuacji, w których może pojawić się gniew i pozwala zareagować w bardziej kontrolowany sposób.
- Techniki relaksacji: Ćwiczenia relaksacyjne, takie jak głębokie oddychanie, medytacja i joga, mogą pomóc w obniżeniu poziomu stresu i emocji. Praktykowanie tych technik regularnie może pomóc w utrzymaniu spokoju w trudnych sytuacjach.
- Rozwijanie umiejętności komunikacyjnych: Cholerycy często wyrażają swoje emocje w agresywny sposób. Pracuj nad umiejętnościami komunikacji, aby wyrażać swoje uczucia w sposób bardziej konstruktywny. Słuchaj uważnie innych i próbuj zrozumieć ich punkt widzenia.
- Zrozumienie przyczyn swojego gniewu: Zastanów się nad tym, co naprawdę powoduje twój gniew. Czy to określone sytuacje, ludzie czy sytuacje życiowe? Identyfikowanie przyczyn może pomóc w unikaniu określonych wyzwalaczy.
- Planowanie i kontrolowanie reakcji: Zanim wybuchniesz gniewem, spróbuj zatrzymać się na chwilę i zastanowić się, jak chcesz zareagować. Unikaj impulsywnych reakcji i postaraj się zachować kontrolę nad swoimi emocjami.
- Szukanie wsparcia: Porozmawiaj z bliskimi osobami, przyjaciółmi lub terapeutą. Dzielenie się swoimi uczuciami i emocjami może pomóc w rozładowaniu napięcia i zrozumieniu, jak radzić sobie z cholerycznym temperamentem.
Pamiętaj, że praca nad sobą może wymagać dużo czasu i wysiłku, ale lepsze samopoczucie jest możliwe do osiągnięcia. Ważne jest, aby być cierpliwym wobec siebie i nie zniechęcać się, gdy pojawią się nawroty.
W miarę jak będziesz pracować nad kontrolą swojego gniewu, będziesz w stanie budować bardziej harmonijne relacje i poprawić swoje samopoczucie.
Podsumowanie
Choleryk to osobowość pełna pasji, determinacji i siły woli. Jego cechy mogą przynosić sukcesy, ale także prowadzić do konfliktów. Kluczem do harmonijnych relacji z cholerykiem jest zrozumienie, akceptacja i skuteczna komunikacja.
Poznanie swojego temperamentu może pomóc lepiej zrozumieć siebie i innych, a także doskonalić swoje umiejętności interpersonalne.
Źródła
- Strelau, J. (1974). Temperament i typ układu nerwowego. Państwowe Wydaw. Naukowe.
- Childs, G. (1995). Understand Your Temperament!. Rudolf Steiner Press.
- Tokarski, J. (2021). Rozeznanie temperamentu a efektywność procesu mediacji.
- Król, J. A., & Pajor, D. (2022). Wpływ popkultury na kształtowanie temperamentu choleryka na przykładzie substancji psychoaktywnych. Medycyna Środowiskowa-Environmental Medicine, 25(3-4).
