Osoby doświadczające psychozy mogą mieć trudności z odróżnieniem rzeczywistych wydarzeń od tych, które są wytworem ich wyobraźni lub myśli.
W tym artykule wyjaśniamy, czym jest psychoza, jakie są jej objawy, przyczyny oraz sposoby leczenia.
Co to jest psychoza?
Psychoza to stan, w którym osoba ma trudności z odróżnieniem rzeczywistości od swoich myśli, wyobrażeń lub odczuć.
Może towarzyszyć różnym zaburzeniom psychicznym, takim jak schizofrenia, czy być wynikiem silnego stresu, traumy lub działania substancji psychoaktywnych.
Objawy psychozy
Psychoza może objawiać się na wiele sposobów.
Najczęstsze symptomy to:
- Halucynacje – osoba widzi, słyszy lub czuje rzeczy, których nie ma w rzeczywistości
- Urojenia – silne przekonania, które nie mają podstaw w rzeczywistości, np. poczucie bycia śledzonym
- Zaburzenia myślenia – chaotyczne myśli, trudności w logicznym łączeniu faktów
- Zmiana zachowania – nagłe wycofanie się z życia społecznego, irracjonalne działania
Objawy te mogą być przerażające zarówno dla osoby ich doświadczającej, jak i jej bliskich.
Ważne jest, by zrozumieć, że psychoza to stan, który wymaga pomocy specjalisty.
Przyczyny psychozy
Psychoza może mieć wiele różnych przyczyn. Oto najczęstsze z nich:
Czynniki biologiczne
- Zaburzenia chemii mózgu – nieprawidłowy poziom neuroprzekaźników, takich jak dopamina, może wpływać na rozwój psychozy
- Choroby neurologiczne – takie jak padaczka lub guz mózgu
Czynniki psychiczne
- Traumy – silne przeżycia emocjonalne, zwłaszcza w dzieciństwie, mogą być źródłem psychozy
- Stres – przewlekły stres może nasilać ryzyko wystąpienia objawów psychozy
- Zaburzenia psychiczne – psychoza może być jednym z objawów zaburzeń psychicznych, takich jak schizofrenia
Czynniki zewnętrzne
- Nadużywanie substancji psychoaktywnych – narkotyki, takie jak amfetamina czy LSD, mogą wywołać epizody psychotyczne
- Infekcje – niektóre choroby zakaźne mogą wpływać na funkcjonowanie mózgu
Jak rozpoznać psychozę?
Rozpoznanie psychozy wymaga diagnozy lekarza psychiatry.
Kluczowe kroki to:
- Wywiad medyczny – lekarz zbiera informacje o objawach, historii chorób i stylu życia
- Badania dodatkowe – czasem konieczne są badania neurologiczne lub laboratoryjne, aby wykluczyć inne przyczyny objawów
- Obserwacja zachowania – ocena, jak osoba funkcjonuje w życiu codziennym
Im szybciej zostanie postawiona diagnoza, tym większe szanse na skuteczne leczenie
Leczenie psychozy
Psychoza jest stanem, który można skutecznie leczyć. Leczenie zazwyczaj obejmuje:
- Leki przeciwpsychotyczne – pomagają stabilizować pracę mózgu i zmniejszać objawy
- Psychoterapię (np. psychoterapia poznawczo-behawioralna) – pomaga osobie zrozumieć swoje myśli i emocje oraz radzić sobie z objawami
- Grupy wsparcia – pozwalają dzielić się doświadczeniami z innymi osobami, które przechodzą przez podobne trudności
Jak pomóc osobie z psychozą?
Jeśli podejrzewasz, że bliska Ci osoba może cierpieć na psychozę, oto kilka wskazówek:
- Bądź cierpliwy – osoby w stanie psychozy mogą czuć się zagubione i przestraszone
- Unikaj konfrontacji – staraj się nie zaprzeczać urojeniom, ale też ich nie potwierdzaj
- Zachęcaj do wizyty u specjalisty – delikatnie zasugeruj konsultację z lekarzem
- Zapewnij wsparcie – pokazuj, że jesteś obok i gotowy do pomocy
Najczęściej zadawane pytania o psychozę
Czy psychoza sama mija?
Psychoza rzadko mija sama. Zwykle wymaga interwencji medycznej, takiej jak leczenie farmakologiczne i psychoterapia. Bez odpowiedniego wsparcia objawy mogą się pogłębiać i trwać dłużej.
Czy osoba z psychozą jest świadoma?
Osoba w trakcie psychozy zazwyczaj nie jest w pełni świadoma swojego stanu. Może nie rozumieć, że jej myśli i percepcje są zaburzone, co utrudnia jej ocenę rzeczywistości.
Jak wygląda atak psychotyczny?
Atak psychotyczny może obejmować halucynacje (słyszenie głosów, widzenie rzeczy, które nie istnieją), urojenia (fałszywe przekonania), dezorganizację myślenia, dezorientację i intensywny lęk. Osoba może być agresywna lub unikać kontaktu z rzeczywistością.
Co wywołuje psychozę?
Psychoza może być wywołana przez różne czynniki, w tym choroby psychiczne (np. schizofrenia), stres, urazy mózgu, nadużywanie substancji psychoaktywnych, a także niektóre choroby neurologiczne i zaburzenia hormonalne.
Ile trwa ostra psychoza?
Ostra psychoza trwa zazwyczaj od kilku dni do kilku tygodni, w zależności od przyczyny, intensywności objawów oraz szybkości rozpoczęcia leczenia. Bez leczenia może utrzymywać się dłużej.
Czy psychoza skraca życie?
Psychoza sama w sobie nie skraca życia, ale nieleczona może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, takich jak depresja, samookaleczenia czy próby samobójcze. Leczenie i wsparcie znacząco poprawiają rokowania.
Źródła
- Murawiec, S. (2024). „Codzienna psychoza”, czyli zniekształcenia poznawcze jako dysfunkcjonalne sposoby przetwarzania informacji w schizofrenii. Opis przypadku. Psychiatria Spersonalizowana, 3, 29-35.
- Telichowska-Leśna, A. (2007). Zastosowanie i skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu schizofrenii. Psychiatria, 4(2), 60-68.
Dowiedz się więcej:
- Schizofrenia – objawy, diagnoza, leczenie
- Leki psychotropowe – fakty i mity dotyczące psychotropów
- Depresja psychotyczna – czynniki ryzyka, objawy, leczenie
- Zaburzenia psychotyczne – objawy, przyczyny i leczenie
- Mania – czym jest, jak ją rozpoznać i o czym świadczy
