Kryzys wieku średniego – czym jest, jak się objawia i jak sobie z nim radzić?

Kryzys wieku średniego: szybkie samochody, młodsze kobiety i nowa fryzura…

Tak kryzys wieku średniego przedstawia popkultura – ale jak wygląda to w rzeczywistości?

Czym jest kryzys wieku średniego?

Jako kryzys wieku średniego przyjęło się określać okres w życiu człowieka około 40-50 roku życia, kiedy to dochodzi do podsumowania dotychczasowego życia, swoich osiągnięć i porażek oraz poszukiwaniem nowych wartości lub sensów. 

Uważa się go za moment przełomowy, w którym docierają do nas utracone szanse i zaniedbane marzenia.

Warto jednak podkreślić (co potwierdzają  badania), że nie każdy musi przeżywać kryzys wieku średniego.

Objawy kryzysu wieku średniego

Do najczęściej objawów, które można określić mianem kryzysu wieku średniego są:

• Poczucie niezadowolenia: Często pojawia się uczucie ogólnego niezadowolenia z życia, pracy czy relacji.
• Niepokój i depresja: Mogą pojawić się stany lękowe lub depresyjne, które mogą być trudne do zidentyfikowania i opanowania.
• Uczucie pustki lub bezcelowości: Niektórzy ludzie czują, że ich życie straciło sens lub cel.
• Chęć zmiany: Silna potrzeba dokonania dużych zmian w życiu, takich jak zmiana pracy, miejsca zamieszkania czy stylu życia.
• Impulsywne decyzje: Skłonność do podejmowania impulsywnych decyzji, takich jak zakup drogich przedmiotów, radykalne zmiany wyglądu czy nagłe zmiany w relacjach.
• Pragnienie przygody i ryzyka: Szukanie nowych, ekscytujących doświadczeń, które mogą być niebezpieczne lub nieodpowiedzialne.
• Zaniedbywanie obowiązków: Ignorowanie obowiązków rodzinnych, zawodowych lub finansowych.
• Niezadowolenie z własnego wyglądu: Często pojawia się krytyczne postrzeganie własnego ciała i wyglądu.
• Kwestie tożsamości: Pytania dotyczące własnej tożsamości, wartości i miejsca w świecie.
• Kwestie duchowe: Często pojawia się potrzeba głębszej refleksji nad sensem życia i duchowością.
• Zmiana wartości: Przewartościowanie dotychczasowych priorytetów i wartości, co może prowadzić do poszukiwania nowych dróg życiowych.

Podaruj terapię w prezencie

Kryzys wieku średniego u mężczyzn i u kobiet

Chociaż niektórzy mogą uważać kryzys wieku średniego za problem mężczyzn, zjawisko to występuje również u kobiet. Mimo braku badań populacyjnych kobiety jednak rzadziej zgłaszają taki rodzaj kryzysu. 

Wiek średni kobiety może być okresem przejściowym, w którym może zmagać się z problemami egzystencjalnymi, zmianami hormonalnymi i fizjologicznymi oraz zmianami w związkach i rolach w życiu rodzinnym.

Skąd się bierze kryzys wieku średniego?

Wynika to przede wszystkim ze mian zachodzących w pełnionych rolach, ewolucji istniejących relacji oraz uświadomienia sobie, że pewne możliwości się kończą lub są już niemożliwe (np. te związane z wydolnością fizyczną).

Niektóre osoby muszą oddać się opiece nad starzejącymi się rodzicami, inni mogą zmagać się z syndromem pustego gniazda, walczyć o odbudowanie swojego małżeństwa lub zmagać się z chorobami.

Dla niektórych wiek średni może być czasem żalu i niezadowolenia z dotychczasowych wyborów. Mogą spojrzeć wstecz na swoje lata i zadać sobie pytanie, jak wyglądałoby ich życie, gdyby wybrali inną ścieżkę. Niektórzy mogą żałować, że nie wybrali innej drogi i nie stworzyli życia, o którym kiedyś marzyli.

Również około wieku średniego proces starzenia staje się bardziej widoczny i bezpośrednio odczuwalny. 

Kiedy zaczyna się kryzys wieku średniego?

Jak sama nazwa wskazuje, kryzys wieku średniego dotyka osoby w okolicach około połowy przewidywanej długości życia – za przełom uważa się granicę 40 lat.

Jednak są osoby, które zgłaszają kryzys wieku średniego wcześniej lub później (nawet do 60 roku życia).

Ile trwa kryzys wieku średniego?

Nie ma ustalonej długości kryzysu wieku średniego.

Wiele osób w ogóle go nie doświadcza, inni mogą nawet przez kilka lat odczuwać stan kryzysu.

Nasze doświadczenia terapeutyczne z pracy z klientami zmagającymi się z kryzysem wieku średniego wskazują, że przy wsparciu ze strony specjalisty kryzys zazwyczaj mija po kilku miesiącach.

Pozytywne aspekty kryzysu wieku średniego

Kryzys może być utożsamiany z załamaniem się, ale może też oznaczać pozytywny moment przełomowy, w którym dokonywane są znaczące zmiany i wybory.

W naszej praktyce terapeutycznej często kryzys wieku średniego to początek wielu zmian na lepsze w życiu: przewartościowania pewnych kwestii, zmiany priorytetów, większego dystansu a co za tym idzie większej odwagi w realizowaniu swoich wartości.

Tak właśnie może być w przypadku kryzysu wieku średniego!

Bycie w wieku średnim ma przecież swoje niezaprzeczalne zalety:

• dobrze wiesz, kim jesteś: nie musisz już eksperymentować, nie próbujesz się określić – tę fazę rozwoju zostawiłeś za sobą w młodości, teraz możesz czuć się ze sobą komfortowo i dobrze się o samego siebie zatroszczyć – wiesz, co lubisz, a czego nie;
• masz doświadczenie życiowe: nie tak łatwo cię omamić, bo swoje już przeżyłeś i wiesz, czego można się po ludziach spodziewać, co pozwala Ci dokonywać naprawdę trafnych wyborów;
• jesteś w ważnych relacjach: to nie liceum, gdy nie wiesz, czy drogi twoje i twoich przyjaciół zaraz się nie rozejdą – prawdopodobnie doskonale wiesz, które relacje w Twoim życiu są ważne i trwałe i na kogo możesz liczyć w trudnych chwilach;
• masz się czym podzielić: nawet jeśli nie zbudowałeś finansowej fortuny, to Twoja życiowa wiedza i wiele lat doświadczeń nadają Ci niezaprzeczalną wartość, którą możesz dzielić się z innymi.

Zmiana ścieżki kariery, uwolnienie się z unieszczęśliwiającego związku, rozpoczęcie nowego hobby – kiedy, jeśli nie teraz jesteś w stanie lepiej określić i osiągnąć to, czego ci brakuje?

Kryzys wieku średniego może być najważniejszą pozytywną zmianą Twojego życia, jeśli tylko podejdziesz do niego z otwartym umysłem i pozytywnym nastawieniem.

Jak sobie radzić z kryzysem wieku średniego? Praktyczne wskazówki od psychoterapeutki

1. Zauważ i zaakceptuj zmiany

Pewne zmiany są nieuniknione – jak chociażby starzenie się ciała – a pogodzenie się z tymi zmianami jest ważnym elementem odnalezienia satysfakcji w średnim wieku.

Próba ich negowania czy udawania, że nie istnieją prędzej czy później zakończy się porażką.

O wiele efektywniej będzie spróbować dostosować się do zmian oraz dostrzec w nich pozytywy.

2. Nazwij i uwolnij swoje emocje

Tłumienie emocji może prowadzić do niezdrowych strategii radzenia sobie i (paradoksalnie) zwiększać stres i niezadowolenie.

Zamiast ukrywać swoje uczucia, znajdź sposoby, aby je przepracować.

Dla niektórych osób to właśnie kryzys wieku średniego może być pierwszą okazją w życiu do spotkania się ze swoimi prawdziwymi emocjami!

Jak to zrobić? Wypróbuj poniższych sposobów:

• porozmawiać z przyjacielem,
• skorzystać z wizyty u psychoterapeuty,
• nauczyć się technik relaksacyjnych,
• znaleźć odprężające hobby,
• oddać się jakiejś formie tworzenia (np. pisać, malować, grać, czy szydełkować)
• co jakiś czas (np. 1x dziennie) zatrzymać się i posłuchać siebie, swojego ciała, myśli i odczuć (dla wielu naszych Pacjentów to może być wyjątkowo trudne doświadczenie, ale w dłuższej perspektywie czasowej zawsze przynoszące ukojenie i spokój).

3. Znajdź okoliczności, na które masz wpływ

Zidentyfikuj i zaakceptuj okoliczności, na które nie masz wpływu – i zastanów się, jak możesz zmienić to, na co masz wpływ. 

Jeśli czujesz się zestresowana/y jakąś sytuacją, zastanów się, czy możesz coś zrobić, aby to zmienić.

Zaakceptuj swoje ograniczenia i postaraj się skupić na rzeczach, na które masz wpływ. 

Na przykład, zamiast zamartwiać się nad faktem, że Twoje dzieci stają się niezależne, zastanów się, w jaki inny sposób możesz zaspokoić swoje potrzeby bliskości z innymi.

Zamiast opłakiwać ograniczenia swojego ciała, zastanów się jakie zmiany wprowadzić, aby czuć się trochę lepiej.

4. Spróbuj czegoś nowego

Poeksperymentuj z nowymi doświadczeniami.

Może być to na przykład nowe hobby, sport, poznanie nowych ludzi, nauczenie się nowej umiejętności czy odwiedzenie nowych miejsc (daleko w świecie lub zupełnie pod nosem – we własnym mieście).

5. Zadbaj o relacje

Specjaliści zdrowia psychicznego zgadzają się co do tego, że więzi społeczne są kluczowe dla zachowania dobrego zdrowia psychicznego a kryzys wieku średniego może wiązać się z poczuciem osamotnienia.

Warto więc skupić się na relacjach – nie musisz w tym celu planować wielkiego wydarzenia, wystarczą drobne gesty, jak wysłanie smsa do siostry, telefon z życzeniami noworocznymi do przyjaciela, czy szybka kawa ze znajomymi z pracy.

Jak radzić sobie z samotnością

6. Przyznaj sobie priorytet

Wiek średni prawdopodobnie przyniesie zmiany w Twoim ciele, nawykach związanych ze snem i relacjach z jedzeniem.

Zamiast zniechęcać się tymi zmianami, ważne jest, aby poświęcić trochę więcej czasu na rozwijanie i utrzymywanie zdrowych nawyków.

Jeśli nigdy nie byłaś/eś osobą bardzo aktywną, zacznij powoli i stopniowo zwiększaj intensywność swoich treningów.

Jeśli byłeś w przeszłości bardzo aktywny, pamiętaj o ustaleniu realistycznych celów i oczekiwań.

Nie popadaj w nawyk porównywania swoich obecnych umiejętności z umiejętnościami z przeszłości.

Jak pomóc komuś, kto przechodzi kryzys wieku średniego?

Jeśli podejrzewasz, że przyjaciel lub członek rodziny może przeżywać kryzys wieku średniego, możesz zrobić kilka rzeczy, aby go wesprzeć:

• bądź dobrym słuchaczem: pozwól bliskiej osobie mówić o swoim nieszczęściu, słuchaj w sposób nieoceniający;
• wyraź swój niepokój: unikaj mówienia: „Wygląda na to, że przechodzisz kryzys wieku średniego”. Zamiast tego zadawaj pytania, które nie zawstydzają ani nie obwiniają. Powiedz na przykład: „Mam wrażenie, że jesteś przybity. Wszystko u Ciebie okej?”
• zaproponuj pomoc specjalisty: zachęć bliską Ci osobę, aby porozmawiała z psychologiem. Pamiętaj, że zmiany, które widzisz, mogą mieć poważne podłoże: na przykład być pierwszymi symptomami depresji lub demencji.

Bezpłatny test na depresję

Źródła

• Jarecka, K. (2016). Zmiany hormonalne u kobiet w wieku średnim a ich funkcjonowanie psychospołeczne. Psychologiczne Zeszyty Naukowe, (2), 51-66.
• Miś, Ł. (2000). Ery i fazy rozwoju w życiu człowieka dorosłego w ujęciu Daniela J. Levinsona.
• Gawroński, A. (2015). Etapy rozwojowe człowieka dorosłego z wyszczególnieniem okresu starości. Zeszyty Naukowe WSHE, 60.
• Infurna, F. J., Gerstorf, D., & Lachman, M. E. (2020). Midlife in the 2020s: Opportunities and challenges. The American psychologist, 75(4), 470–485.
• Lachman, M. E., Teshale, S., & Agrigoroaei, S. (2015). Midlife as a Pivotal Period in the Life Course: Balancing Growth and Decline at the Crossroads of Youth and Old Age. International journal of behavioral development, 39(1), 20–31.