Czy zdarza Ci się zapomnieć o spotkaniu, gubić klucze lub zaczynać dziesięć rzeczy naraz, ale żadnej nie kończyć?
Dla osób z ADHD to codzienność.
Zobacz, jak zachowuje się osoba z ADHD i z czym zmaga się na co dzień.
Bezpłatny test na ADHD dla dorosłychTypowe i nietypowe ADHD
ADHD zwykle kojarzy się z dzieckiem, które nie potrafi usiedzieć w miejscu i nieustannie przeszkadza w klasie.
Jednak rzeczywistość jest bardziej złożona.
Objawy ADHD obejmują trudności z koncentracją, impulsywność i nadpobudliwość, ale te cechy mogą występować w różnych kombinacjach i natężeniach.
ADHD to spektrum, co oznacza, że jego objawy mogą być bardzo różne w zależności od czynników takich jak wiek, płeć, środowisko życiowe czy współwystępujące zaburzenia.
U niektórych osób ADHD objawia się klasycznie, u innych jest bardziej subtelne i ma ukryte objawy, co często prowadzi do późnej lub błędnej diagnozy.
ADHD w różnym wieku
Dzieci z ADHD mogą być postrzegane jako „łobuziaki” (ADHD z przewagą nadpobudliwości) lub „marzyciele” (ADHD z przewagą deficytu uwagi, nazywane do niedawna ADD).
Cechują je trudności z utrzymaniem uwagi, niecierpliwość i impulsywne reakcje.
U nastolatków ADHD może przybierać formę trudności w organizacji nauki, problemów z planowaniem czy zmienności nastrojów. Impulsywność często przejawia się w podejmowaniu ryzykownych decyzji.
U dorosłych ADHD może objawiać się jako trudności w zarządzaniu czasem, problemy z wykonywaniem codziennych obowiązków i utrzymaniem relacji.
Wiele osób dopiero w dorosłości odkrywa swoje ADHD.
ADHD u kobiet i dziewczynek
ADHD u kobiet często przybiera mniej widoczne formy, jak nadmierne marzycielstwo czy wewnętrzny chaos.
Społeczne oczekiwania wobec dziewczynek powodują, że ich trudności bywają bagatelizowane.
Skupienie i koncentracja w ADHD
Osoby z ADHD mają trudności z regulowaniem uwagi, co oznacza, że mogą łatwo przechodzić od skrajnego skupienia do całkowitej dekoncentracji.
Osoby z ADHD mogą mieć problem z utrzymaniem uwagi na zadaniach, które wymagają pasywnego uczestnictwa i nie wzbudzają zainteresowania (np. powtarzalne zadania, słuchanie wykładu).
Jednym z paradoksalnych aspektów ADHD jest tzw. hiperfokus.
Osoby z ADHD, mimo ogólnych trudności z koncentracją, mogą czasami skupić się na jednym zadaniu z wyjątkową intensywnością, ignorując wszystko wokół. Jest to jak „tunel uwagi”, który pochłania całą energię umysłową.
Hiperfokus często pojawia się w sytuacjach, które angażują silne zainteresowanie lub emocje. Może objawiać się np. podczas pracy nad projektem, gry komputerowej czy oglądania serialu.
Z jednej strony, hiperfokus może prowadzić do imponujących wyników, gdy zadanie jest realizowane z niezwykłą dokładnością i szybkością.
Z drugiej strony, może sprawić, że osoba z ADHD zaniedba inne obowiązki, takie jak jedzenie, odpoczynek czy wywiązywanie się z terminów.
Jak mogą wyglądać problemy ze skupieniem i koncentracją?
- zaczynanie wielu projektów i brak ich kończenia,
- łatwe rozpraszanie się,
- trudności z uważnym słuchaniem i śledzeniem toku rozmowy
Czy osoba z ADHD zawsze musi być w ruchu?
Nie zawsze.
Chociaż nadpobudliwość ruchowa jest częsta, niektóre osoby z ADHD przejawiają głównie problemy z koncentracją i planowaniem, bez nadmiernej aktywności fizycznej.
Planowanie, zarządzanie czasem i organizacja osób z ADHD
Osoby z ADHD często zmagają się z trudnościami w planowaniu i organizacji, co wynika z problemów z pamięcią roboczą, zarządzaniem czasem oraz priorytetyzacją zadań.
Czynności, które dla innych są rutynowe, mogą wydawać się przytłaczające i trudne do uporządkowania.
Osoby z ADHD mają skłonność do tzw. „czasowej ślepoty” – trudno im przewidzieć, ile czasu zajmie wykonanie zadania lub jak szybko mija czas.
Powoduje to częste opóźnienia oraz nieefektywność w realizacji planów.
Jak mogą wyglądać problemy z planowaniem i organizacją?
- prokrastynacja – odwlekanie zadań,
- spóźnianie się lub ciągły pośpiech i bycie na ostatnią chwilę,
- zapominanie o terminach, na przykład wizyty u lekarza,
- gubienie kluczy czy telefonu
ADHD a ogólne zdrowie psychiczne
Osoby z ADHD często doświadczają poczucia winy, frustracji i niskiej samooceny.
Trudności w funkcjonowaniu mogą prowadzić do poczucia niezrozumienia.
ADHD może współwystępować lub być mylone z depresją, zaburzeniami lękowymi czy zaburzeniami obsesyjno-kompulsyjnymi.
Wielokrotne niepowodzenia i trudności w codziennym funkcjonowaniu mogą prowadzić do obniżonej samooceny.
Osoby z ADHD mogą unikać wyzwań, obawiając się kolejnych porażek.
Źródła
- Kowalczyk, T. (2022). ADHD: an invisible disease. Psychiatria Spersonalizowana, 1(1), 25-31.
Dowiedz się więcej:
- Jak zdiagnozować ADHD?
- ADHD u dorosłych: objawy, leczenie, jak sobie pomóc
- ADHD – przyczyny, objawy, leczenie
