
Masz wrażenie, że w twoim życiu panuje nieustanny chaos?
Trudno ci się skupić, wszystko wydaje się rozpraszać, a zadania nigdy nie kończą się na czas?
Być może zastanawiasz się, czy te trudności są czymś więcej niż tylko brakiem organizacji. ADHD to zaburzenie, które dotyka nie tylko dzieci, ale i dorosłych, często pozostając niezdiagnozowanym przez lata.
W tym artykule dowiesz się, jakie są objawy ADHD i jak rozpoznać je u siebie lub bliskich.
Bezpłatny test online na ADHDNadpobudliwość ruchowa
Nadpobudliwość ruchowa objawia się nieustanną potrzebą ruchu i trudnością w zachowaniu spokoju przez dłuższy czas.
Osoby z tym objawem często wiercą się, wstają z miejsca, kiedy sytuacja tego nie wymaga, a także mogą być postrzegane jako „niespokojne.”
To nie tylko potrzeba fizycznego ruchu, ale także trudność z „uspokojeniem” umysłu.
Przykłady z życia:
- Dziecko w klasie nieustannie porusza się na krześle, wierci się i bawi długopisem.
- Dorosły w trakcie spotkania w pracy bezwiednie bębni palcami po stole, stukając długopisem, lub wstaje, żeby się przejść, mimo że reszta uczestników spokojnie siedzi.
- Osoba, która regularnie zgłasza się do wykonywania dodatkowych, wymagających ruchu czynności, jak przyniesienie materiałów czy zrobienie kawy dla wszystkich – po prostu dlatego, że nie może usiedzieć w miejscu.
- Częste podejmowanie sportów ekstremalnych lub intensywnych aktywności, ponieważ wykorzystują one nadmiar energii.
Impulsywność
Impulsywność to tendencja do działania bez wcześniejszego zastanowienia nad konsekwencjami.
Osoby z ADHD mogą przerywać innym w rozmowie, podejmować ryzykowne decyzje, czy działać w sposób, który wydaje się „bezmyślny,” choć nie wynika to z braku odpowiedzialności, ale z trudności w powstrzymaniu odruchów.
Przykłady z życia:
- Podczas rozmowy osoba wtrąca swoje zdanie, zanim druga osoba skończy mówić, bo myśl „musi” zostać wypowiedziana natychmiast.
- Kupienie drogiego przedmiotu podczas zakupów, bo wygląda atrakcyjnie, bez zastanowienia się, czy jest potrzebny.
- W trakcie rozmowy kwalifikacyjnej kandydat zaczyna opowiadać dowcip, co wydaje się nie na miejscu, ale wynika z chęci rozładowania stresu i potrzeby natychmiastowego działania.
- Natychmiastowa rezygnacja z zadania, które wydało się nudne, mimo że zostało niewiele do zrobienia, bo impuls pcha osobę do „czegoś nowego.”
Nieuwaga
Nieuwaga w ADHD to trudność z utrzymaniem koncentracji na jednym zadaniu przez dłuższy czas.
Często objawia się zapominaniem szczegółów, łatwym rozpraszaniem się czy pomijaniem istotnych informacji.
Przykłady z życia:
- Ktoś w pracy zaczyna odpowiadać na maila, ale po chwili przełącza się na inne zadanie, bo przypomina sobie, że miał jeszcze coś innego zrobić. Mail zostaje niedokończony przez kilka godzin.
- W trakcie robienia zakupów osoba zapomina o połowie rzeczy z listy, bo po drodze zauważa produkty, które nie były potrzebne, ale przykuły jej uwagę.
Niepokój
Niepokój w ADHD to uczucie wewnętrznego napięcia, które nie zawsze jest związane z lękiem.
Osoby mogą odczuwać potrzebę ciągłego „robienia czegoś” lub trudności z relaksem, co może powodować frustrację.
Przykłady z życia:
- Osoba, która nie potrafi obejrzeć filmu do końca bez kilkukrotnego wstania, by „coś zrobić,” np. posprzątać, przynieść przekąskę, czy sprawdzić telefon.
- Ciągłe poczucie, że trzeba coś poprawić lub zmienić w domu, mimo że otoczenie jest w porządku.
- Podczas wakacji ktoś planuje dzień co do minuty, bo „nic nierobienie” powoduje dyskomfort.
Hiperfokus
Hiperfokus to zdolność do intensywnego skupienia się na jednym zadaniu lub temacie, często kosztem innych obowiązków.
Jest to paradoksalne w ADHD, gdzie zazwyczaj koncentracja sprawia trudność, ale w pewnych sytuacjach osoba może „zapomnieć o świecie.”
Przykłady z życia:
- Dziecko godzinami buduje coś z klocków, całkowicie ignorując prośby rodziców o posprzątanie pokoju.
- Dorosły tak bardzo wciąga się w projekt w pracy, że zapomina zjeść obiad lub odpisać na ważne wiadomości.
- Osoba pracująca nad hobby (np. malowanie) do późnej nocy, pomimo zmęczenia.
Trudności w zarządzaniu czasem
Prowadzi do spóźnień, odkładania obowiązków na ostatnią chwilę lub chaotycznej organizacji dnia.
Przykłady z życia:
- Osoba planuje „krótki przegląd internetu” przed snem, który kończy się kilkugodzinnym scrollowaniem.
- Spędzenie godziny na perfekcyjnym dopracowaniu niewielkiego szczegółu projektu, przez co reszta zadania zostaje niedokończona.
- Przypływy motywacji do wykonania zadań o „niewłaściwej” porze, np. sprzątanie mieszkania o północy.
Nieoczywiste objawy ADHD
ADHD kojarzy się głównie z nadpobudliwością i nieuwagą, ale objawy mogą być mniej oczywiste. Należą do nich na przykład:
- problemy z poczuciem własnej wartości,
- nadmierna wrażliwość na krytykę,
- trudności w regulacji emocji, takie jak wybuchy złości lub szybkie zmiany nastroju,
- perfekcjonizm.
ADHD: objawy u kobiet i dziewczynek
U kobiet i dziewczynek ADHD często wygląda inaczej niż u chłopców.
Objawy nadpobudliwości mogą być mniej widoczne i objawiać się jako wewnętrzny niepokój lub gadatliwość.
Zamiast impulsywności w zachowaniu, mogą występować emocjonalne wybuchy.
Nieuwaga u dziewczynek często bywa odbierana jako „roztrzepanie” lub „marzycielstwo.”
Kobiety z ADHD często borykają się z przeciążeniem obowiązkami, trudnościami w zarządzaniu codziennymi zadaniami oraz uczuciem nieustannego chaosu.
Zdarza się, że objawy są ignorowane przez otoczenie, co prowadzi do późniejszej diagnozy.
Jak mogę sprawdzić, czy mam objawy ADHD?
Jeśli podejrzewasz, że możesz mieć ADHD, warto rozpocząć od samoobserwacji.
Zwróć uwagę na objawy takie jak trudności w koncentracji, zarządzaniu czasem, impulsywność czy nadmierna wrażliwość emocjonalna.
Możesz też skorzystać z internetowych testów przesiewowych, które pomogą ocenić, czy warto zgłosić się do specjalisty.
Diagnoza ADHD wymaga konsultacji z psychiatrą lub psychologiem, którzy przeprowadzą szczegółowy wywiad i zastosują testy diagnostyczne.
Jeśli masz wątpliwości, zasięgnij porady – ADHD można leczyć i skutecznie nad nim pracować.
Źródła
- Mowlem, F., Agnew-Blais, J., Taylor, E., & Asherson, P. (2019). Do different factors influence whether girls versus boys meet ADHD diagnostic criteria? Sex differences among children with high ADHD symptoms. Psychiatry research, 272, 765-773.
Dowiedz się więcej:
- Czy z ADHD da się wyleczyć?
- Jak zachowuje się osoba z ADHD?
- Jak zdiagnozować ADHD?
- ADHD u dorosłych: objawy, leczenie, jak sobie pomóc
- ADHD – przyczyny, objawy, leczenie