Współżycie seksualne jest jedną z najbardziej powszechnych czynności na świecie. Choć jest to akt tak naturalny, jak oddychanie, to wciąż budzi wiele silnych emocji, a rozmowa na „te” tematy jest uważana za jedną z najtrudniejszych.
Na temat seksu warto rozmawiać – zwłaszcza z nastolatkami.
Co powinieneś wiedzieć na temat seksu nastolatków? Jak przeprowadzić rozmowę ze swoim nastoletnim dzieckiem?
Zapisz się na bezpłatną konsultację psychologiczną
Seks i nastolatkowie
Większość osób rozpoczyna swoją seksualną aktywność etapami.
Pierwszym etapem jest zaangażowanie się w to, co naukowcy i badacze nazywają zachowaniami autoerotycznymi. Są to zachowania seksualne, których doświadcza się samotnie (np. fantazje erotyczne, masturbacja, nocne orgazmy).
Kiedy dorastamy, mniej więcej na etapie szkoły średniej, zazwyczaj zaczynamy systematycznie przechodzić do aktywności seksualnej z udziałem innych osób.
Rzeczywistość, z którą wszyscy musimy się zmierzyć, jest taka, że stosunek seksualny w szkole średniej jest częścią normatywnego doświadczenia dorastania.
Może być to dla rodziców trochę przerażające, jednak ich zadaniem jest uzbroić nastolatki w wiedzę, jeśli młodzi mają podejmować mądre i świadome decyzje dotyczące seksu.
Dla nastolatka naturalna jest chęć podejmowania własnych, autonomicznych decyzji, a czasem nawet bunt i podejmowanie decyzji wbrew rodzicom i innym autorytetom.
Dlatego „zakaz seksu” i zrobienie z tego tematu tabu, może się skończyć źle.
Nastolatek może i tak zechcieć spróbować, ale zabraknie mu podstawowych informacji, przez co nie będzie w stanie zadbać o siebie, a także o bezpieczeństwo swoje i partnera/ki.
Bezpieczniejszym rozwiązaniem jest zatem edukowanie nastolatków, w razie jakby chciały podjąć aktywność seksualną (nawet wbrew radom rodziców).
Jak przygotować nastolatka do życia seksualnego?
W społecznym świecie nastolatków seks jest bardziej widoczny, akceptowalny i dostępny niż było to jeszcze paręnaście lub parędziesiąt lat temu.
Nastolatki spędzają teraz więcej czasu z przyjaciółmi, często płci przeciwnej i często pozostają bez nadzoru rodziców lub innych dorosłych. Mają także bardzo łatwy dostęp do różnych materiałów erotycznych, zwłaszcza wideo online.
ZJedno kliknięcie (zupełnie za darmo) i nastolatkowie widzą więcej seksu niż jakakolwiek inna młodzież w historii świata.
Obecność pornografii, sceny seksu w filmach i serialach, a także powtarzane między znajomymi historie, sprawiają, że dojść może do rozpowszechnienia nieprawdziwych (i bardzo szkodliwych) mitów na temat seksu.
Czy to powinien być sygnał dla rodzica, aby zamknąć nastolatka w domu i zabrać mu wszelkie urządzenia? Oczywiście, że nie – i to z wielu powodów!
Seks to jeden z najtrudniejszych tematów, z jakimi rodzice mają do czynienia. To wymagające i często krępujące, ale edukowanie o seksie jest dobre zarówno dla rodziców, jak i dla samych nastolatków.
Co więcej, taka otwarta relacja, odpowiadanie na pytania i informowanie bez osądzania może zaowocować w przyszłości.
Na przykład, jest wtedy większa szansa, że jeżeli Twoje dorastające dziecko spotka się z jakimiś przykrymi objawami stref intymnych (które przecież nie muszą nawet wynikać z aktywności seksualnej), to zwróci się właśnie do Ciebie i bez wstydu odwiedzi lekarza – zamiast szukać rozwiązania na własną rękę i potencjalnie zrobić sobie krzywdę.
Poza samymi rzeczowymi informacjami na temat współżycia, warto także podejść do tego tematu od strony budowania poczucia wartości u własnych dzieci i dawania im przekonania tym, że ich potrzeby są ważne. Nastolatek z mocną i wysoką samooceną, będzie mniej podatny na wpływy, a także będzie lepiej wyznaczał granice dla własnego dobra. Będzie też w stanie lepiej ocenić swoją gotowość do przeżycia pierwszego razu.
Warto omówić także to, jak ważna jest bliskość psychiczna między osobami mającymi uprawiać seks. Opowiedz swojemu dziecku, jak ważne jest zaufanie, swoboda i pewność, że w razie jakichkolwiek problemów, druga osoba także weźmie odpowiedzialność za ich wspólną decyzję o współżyciu.
Sprawdź swoją samoocenę
Kiedy rozmawiać o seksie z nastolatkiem?
Nie warto zbyt długo zwlekać z odbyciem „tej” rozmowy. Dobrze, gdyby nastolatek miał szansę dobrze zapoznać się z informacjami, a także dojrzeć do ewentualnego zadawania pytań. Ponadto, zdarza się, że dzieci podejmują pierwszą inicjację seksualną dużo wcześniej, niż wydaje się rodzicom. Badania wykazują, że znaczny odsetek nastolatków przeżywa pierwszy raz już przed 15 rokiem życia.
Według badań większość nastolatków uważa wiek około 18 lat, za odpowiedni do rozpoczęcia współżycia.
Średnia wieku osób rozpoczynających aktywność seksualną, to około 18 lat, choć sukcesywnie się ona obniża.
Dlaczego nastolatek miałby nie zwrócić się do swoich rodziców, ludzi, którzy prawdopodobnie wiedzą co nieco na temat seksu, biorąc pod uwagę ich życiowe doświadczenia?
Nastolatki szukają informacji w innych źródłach, ponieważ nawet jeżeli relacja z rodzicami jest dobra i otwarta, myśl o prowadzeniu tego typu rozmów z rodzicem wywołuje u nastolatków niepokój i wstyd. Nie powinniśmy jednak pozwolić, aby nastoletni niepokój powstrzymał nas od odbycia rozmowy na temat seksu z nastolatkiem.
Taki jest właśnie klucz do sukcesu – rozmowa ze swoimi dziećmi.
Nie trzeba także czekać do momentu, w którym „podejrzewamy”, że nastolatek może niedługo zacząć współżycie. Temat można poruszyć dużo wcześniej i czasem do niego wracać.
Warto także przypominać, że w razie potrzeby rodzice zawsze są do dyspozycji. Może to być szalenie niezręczne dla wszystkich zaangażowanych stron, ale naprawdę warto!
Nie warto za to obrażać się, jeżeli nastolatek zamiast zwrócić się do rodziców, uda się na przykład do ulubionej cioci. Im więcej nastolatek wie o seksie (z rozsądnego źródła), tym mniejsze jest prawdopodobieństwo, że będzie działać impulsywnie lub podejmie ryzykowne zachowania.
Niezależnie od tego, czy jest to seks, czy inna ważna decyzja życiowa, otwarta i pozytywna komunikacja z nastolatkiem zainspiruje go do dokonywania mądrych wyborów.
Wpływ rówieśników
Rodzice często martwią się, że ich dorastające dzieci są podatne na negatywny wpływ przyjaciół i będą zmuszane do uprawiania seksu, zanim będą na to gotowe. Czy te obawy są uzasadnione?
W wieku nastoletnim ocena rówieśników jest faktycznie niezwykle ważna. I tak – z pewnością zdarzają się przypadki, w których ktoś zdecydował się na seks tylko dlatego, że inni „już to robili”.
Warto jednak wrócić tu do poprzedniego tematu – samooceny i wiedzy. Jeżeli nastolatek będzie miał porządny zasób wiedzy, a także jego samoocena nie będzie zależała tylko od kolegów i koleżanek, to zmniejszymy prawdopodobieństwo, że ulegnie takim naciskom.
Mity na temat seksu popularne wśród nastolatków
Nie wszyscy rodzice rozmawiają ze swoimi dziećmi na temat seksualności.
Niewielkie wsparcie okazuje również szkoła – to loteria, czy znajdzie się w danej szkole ktoś (np. psycholog), kto podejmie ten temat z nastolatkami. Często także o współżyciu opowiada się tylko w kontekście biologicznym, sprowadzając proces do komórek rozrodczych.
W związku z tym, wielu nastolatków nie wie o najistotniejszych kwestiach, które nieuchronnie będą odgrywać dużą rolę w ich życiu.
Dobrą wiadomością jest jednak to, że żyjemy w świecie, w którym mamy mnóstwo informacji dosłownie na wyciągnięcie ręki. Istnieje wiele wiarygodnych książek, witryn internetowych i innych zasobów, które pomogą nam znaleźć informacje potrzebne do komunikacji z nastolatkami.
Poprzez niski poziom wiedzy, a także fakt, że nastolatkowie chętnie radzą się innych (równie niedoświadczonych i niedoinformowanych) nastolatków – wśród młodzieży szerzy się mnóstwo mitów dotyczących seksu.
Dla niektórych mogą się one wydawać śmieszne i niewiarygodne, a jednak są dużo bardziej powszechne niż mogłoby się wydawać.
Warto poruszyć poniższe kwestie ze swoim synem lub córką i obalić szkodliwe mity.
Mit #1: Błona dziewicza równa się dziewictwu
Istnieją opinie, że obecność błony dziewiczej równa się dziewictwu. Jeżeli więc brakuje krwawienia i bólu przy pierwszym stosunku, to dana kobieta dziewicą nie była.
Jest to nieprawda i warto informować nastolatki (obu płci!) na temat różnorodności budowy ciała kobiet.
Po drugie, skoro zachowanie błony dziewiczej równa się dziewictwu, to inne rodzaje zachowań seksualnych (jak np. stosunek oralny), nie są uważane za utratę dziewictwa.
Warto zaznaczyć, że inne typy zachowań seksualnych to także seks, nie jest to termin zarezerwowany dla wprowadzenia penisa do pochwy.
Ponadto, podczas innych pieszczot także może zaistnieć ryzyko zajścia w ciąże lub zarażenia się chorobą weneryczną.
ODPOWIEDŹ: Błona dziewicza nie jest wyznacznikiem dziewictwa. Seks bez penetracji pochwy penisem, też jest seksem.
Mit #2: Na seks nie trzeba wyrażać zgody
Podobnie, jak niezręczna jest rozmowa dziecka z rodzicami na temat seksu, tak i niezręczności może dostarczyć konieczność zapytania się drugiej osoby o zgodę w momencie bliskości.
Warto jednak uczulić swoje dzieci na to, że jest to nie tylko dobre, ale i konieczne. Na stosunek muszą wyrazić jasną zgodę obie strony – koniec i kropka.
ODPOWIEDŹ: Na seks trzeba wyrazić jasną i jednoznaczną zgodę, typu: „Tak, chcę się z Tobą kochać”. Zgodę muszą wyrazić obie strony.
Lęk przed bliskością – dowiedz się czym jest
Mit #3: Pierwszy raz to: romantyzm i fajerwerki/ ból i cierpienie/ nie można zajść w ciążę
Ważne jest, aby wytłumaczyć nastolatkowi czego można się spodziewać po pierwszym razie. Jeżeli człowiek podejmujący współżycie po raz pierwszy nie wie czego się spodziewać, to może na przykład:
- przestraszyć się obecności krwi
- unikać zbliżenia nawet w dorosłym i dojrzałym wieku z powodu lęku
- zachowywać się niedelikatnie ponieważ uważa, że „ból jest normalny”
- niewłaściwie zastosować środki antykoncepcyjne
ODPOWIEDŹ: Pierwszy raz to stosunek seksualny, który może być bolesny, może pojawić się spora ilość krwi z zerwania błony dziewiczej i w związku z tym wymaga szczególnej delikatności od obu stron. Pierwszy raz to też normalny stosunek seksualny, podczas którego może dojść do zapłodnienia lub zakażenia chorobą weneryczną, jak podczas każdego standardowego współżycia.
Mit #4: Kobiety nie lubią seksu, unikają go i nie masturbują się
Z dużym obciążeniem muszą mierzyć się kobiety i młode dziewczyny. Mamy niestety wciąż utrzymujące się podwójne standardy.
Mężczyzna, który współżył wiele razy i z wieloma kobietami uważany jest za męskiego i godnego pochwały.
Kobieta z doświadczeniami seksualnymi i kilkoma partnerami uważana jest natomiast za rozwiązłą i „łatwą”.
Mało tego – funkcjonuje także mit, że każdy kolejny stosunek rozciąga pochwę, przez co kobieta dostarcza partnerowi coraz mniej przyjemności.
Kolejnym mitem jest negatywne nastawienie kobiet do seksu, utrwalane żartami o wykręcaniu się od stosunków np. bólem głowy.
Sprawia to, że kobieta inicjująca zbliżenie uważana jest za nienormalną, a nawet „zboczoną”. Skutkuje to opinią, że kobieta niekoniecznie musi czerpać przyjemność z seksu.
Na tym micie cierpią też mężczyźni – uważa się, że mężczyzna zawsze chce seksu, a jeśli nie ma ochoty lub nie czuje się jeszcze gotowy, to coś z nim nie tak.
Podwójne standardy dotyczą też masturbacji. Na temat męskiej masturbacji rozmawia się choćby w żartach i jest ona uważana za normę.
Kobieca masturbacja to temat tabu, a dziewczyny próbujące jej, często czują poczucie winy i uważają, że coś z nimi nie tak.
ODPOWIEDŹ: Kobiety lubią seks na takim samym poziomie jak mężczyźni i czerpią z niego przyjemność. Kobiety i mężczyźni mają ochotę na seks na podobnym poziomie. Kobiety i mężczyźni masturbują się i jest to naturalna skłonność ludzi.
Mit #5: Mity na temat wyglądu i działania narządów płciowych
Warto edukować nastolatki na temat wyglądu i funkcjonowania narządów płciowych obu płci. Temat jest mało znany, a ponadto nieprawdziwy obraz utrwalany jest np. przez materiały pornograficzne.
Przykładem informacji, o których często nastolatki nie wiedzą, jest konieczność wcześniejszego pobudzenia i nawilżenia pochwy przed umieszczeniem w niej penisa.
Istnieją także nierealne (a popierane przez popkulturę) wyobrażenia na temat wyglądu i wielkości narządów płciowych (zarówno kobiecych, jak i męskich), np. wyglądu penisa przed, w trakcie i po stosunku.
Mity na temat antykoncepcji
Wyjątkowo dużo szkodliwych informacji jest powtarzanych na temat antykoncepcji.
Mit #1: Fałszywe środki antykoncepcyjne
Pierwsza grupa mitów, to uważanie za antykoncepcję czegoś, co w żadnym razie nie chroni ani przed ciążą, ani przed chorobami.
Za „antykoncepcje” w mitach uważa się między innymi:
- pierwszy raz (wielu nastolatków myśli, że podczas pierwszego razu nie da się zajść w ciążę)
- seks podczas miesiączki
- stosunek przerywany (tzn. wysunięcie penisa z pochwy tuż przed wytryskiem)
- „wypłukanie się” przez kobietę wodą po stosunku
ODPOWIEDŹ: Żadna z tych metod nie ma działania antykoncepcyjnego.
Mit #2: Stosowanie antykoncepcji to wstyd
Nastolatki często nie wiedzą jakie są dostępne metody antykoncepcji, wstydzą się także je kupować lub o nie zapytać.
Ponadto często uważa się, że zakup prezerwatyw to wyłącznie męska odpowiedzialność.
ODPOWIEDŹ: Antykoncepcja to działanie racjonalne. Ma dwie funkcje: chroni przed STD (Sexually Transmitted Diseases; choroby przenoszone drogą płciową) i przed niechcianą ciążą. Antykoncepcja jest obwiązkiem i zadaniem obu stron uczestniczących w akcie seksualnym.
Jak możesz sobie pomóc
Podsumowanie
Powtarzane mity i brak wiedzy potwierdzają to, że o seksie warto rozmawiać z nastolatkami i mówić językiem prostym i zrozumiałym. Ważnym aspektem takiej rozmowy powinna być też możliwość zadawania wszelkich pytań.
Żadne zakazy, nakazy, czy unikanie tematu nie będzie dla nastolatka tak zdrowe, jak uzbrojenie go w wystarczającą wiedzę, by sam mógł zadbać o swoje bezpieczeństwo fizyczne i samopoczucie psychiczne.
Źródła
- Let’s Talk About Sex: How Comfortable Discussions About Sex Impact Teen Sexual Behavior; Bianca Guzman, Michele Schlehofer, Mary Ellen Dello Stritto; November 2003, Journal of Health Communication 8(6):583-98
- Lewczuk, J. Psychologiczne konsekwencje ryzykownych zachowań seksualnych młodzieży.
- Woynarowska, B. (2014). Zachowania seksualne młodzieży 15-letniej. W J. Mazur (Red.), Zdrowie i zachowania zdrowotne młodzieży szkolnej w Polsce na tle wybranych uwarunkowań socjodemograficznych: Wyniki badań HBSC.
- Pacewicz-Biegańska, J. (2013). Przemiany seksualności nastolatków. Przegląd Pedagogiczny, (2), 108-118.
- Gola, B. (2008). Modele zachowań seksualnych w prasie młodzieżowej i poglądach nastolatków. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
- Ślósarz, W. (2004). Mity seksualne w psychologii klinicznej. Kuczyńska, EK Dzikowska (red.), Zrozumieć płeć. Studia interdyscyplinarne, Wyd. UWr, Wrocław, 457-462.
- Wąż, K. (2006). POGLĄDY NASTOLATKÓW NA TEMAT PROKREACJI. Tom 32, część 2, 137.
