Aseksualizm to brak popędu seksualnego w stronę innych osób.
Skąd się bierze? Jak go zdiagnozować? Jakie istnieją nieporozumienia związane z aseksualizmem? Czy osoba aseksualna odczuwa podniecenie?
Na podstawie przeglądu literatury naukowej oraz naszych wieloletnich doświadczeń terapeutycznych odkrywamy tajemnice aseksualizmu.
Na czym polega aseksualizm?
Od lat wiadomo, że ludzka seksualność nie jest zero-jedynkowym wyborem, a raczej spektrum pełnym różnych podejść, identyfikacji i preferencji.
Jedną z mniej rozumianych orientacji seksualnych jest aseksualizm – przyjrzyjmy się jego charakterystyce i rozróżnieniu od innych pojęć.
Orientacja seksualna to długotrwały wzorzec pociągu romantycznego i seksualnego do osób z określonej płci.
Najczęściej rozmawiając o orientacjach seksualnych, patrzymy na trzy perspektywy:
- orientacja heteroseksualna, czyli taka, w której pociąg odczuwamy do płci przeciwnej,
- orientacja homoseksualna, czyli taka, w której pociąg odczuwamy do osób tej samej płci,
- orientacja biseksualna, w której pociąg odczuwamy do osób zarówno płci własnej, jak i przeciwnej.
Jednak te trzy perspektywy nie wyczerpują wszystkich możliwości.
Jedną z orientacji niezawartych w nich jest właśnie aseksualizm.
Osoby aseksualne nie czują pociągu seksualnego w stosunku do innych osób (niezależnie od płci).
Mimo to, osoby aseksualne dalej mogą odczuwać romantyczne uczucia i przywiązanie emocjonalne, a także pragnąć związku i go budować.
To ważne odróżnienie od innych orientacji seksualnych, takich jak heteroseksualizm, homoseksualizm czy biseksualizm, w których przyciąganie seksualne odgrywa kluczową rolę w doświadczaniu pociągu do drugiej osoby.
Co więcej, brak pociągu seksualnego nie wyklucza popędu seksualnego – osoby aseksualne mogą wykazywać popęd seksualny nieukierunkowany na nikogo i rozładowywać to napięcie na przykład przez masturbację.
Należy też pamiętać, że aseksualizm jest charakterystyką seksualną danej osoby i nie wynika z czynników zewnętrznych, takich jak:
- celibat, celowe powstrzymywanie się od współżycia,
- brak pociągu seksualnego wynikający z powodów fizjologicznych i medycznych,
- awersja seksualna (odraza i niechęć do kontaktów seksualnych),
- trauma skojarzona z seksualnością.
Co więcej, aseksualizm nie powoduje cierpienia, co jest jedną z najważniejszych kwestii odróżniających zaburzenia psychiczne od stanów, które zaburzeniami nie są.
Kontrowersje i niezrozumienie wokół aseksualizmu
Aseksualizm jest często źle zrozumiany, co prowadzi do powstawania mitów i wyzwań związanych z tą orientacją seksualną.
Jednym z najczęstszych mitów jest przekonanie, że aseksualność jest jedynie fazą przejściową, a osoby aseksualne „jeszcze nie znalazły właściwego partnera”.
To fałszywe przekonanie, które dyskryminuje tożsamość aseksualną.
Przekonanie co do konieczności odczuwania pociągu seksualnego jest tak silne, że bywa, że osoby aseksualne są oceniane nawet bardziej negatywnie od innych mniejszości i orientacji seksualnych, takich jak sapioseksualiści.
Aseksualne osoby często doświadczają braku zrozumienia w kwestiach seksualnych i są narażone na nacisk społeczny, aby się podporządkować normom seksualnym.
Takie problemy można zauważyć nawet u części klinicystów, którzy wciąż uważają, że aseksualizm jest jakąś formą patologii (zaburzenia psychicznego) – warto jednak podkreślić, że żadna uznana międzynarodowa klasyfikacja nie uwzględnia orientacji seksualnych jako zaburzeń.
W podręczniku DSM-V zaznaczono nawet (przy opisie zaburzenia obniżonego popędu seksualnego) – jeżeli długotrwały stan braku pożądania lepiej tłumaczy aseksualność danej osoby, wówczas nie powinno się stwierdzać zaburzenia.
W miarę jak nasze społeczeństwo staje się coraz bardziej świadome różnorodności orientacji seksualnych, ważne jest, aby akceptować i zrozumieć aseksualizm jako jedną z tych orientacji.
Osoby aseksualne zasługują na pełne wsparcie i zrozumienie, tak samo jak osoby o innych orientacjach seksualnych.
Edukacja i rozmowy na ten temat są kluczowe, aby przełamać stereotypy i mity związane z aseksualizmem.
Aseksualizm a aromantyczność (aromantyzm)
Warto zrozumieć, że aseksualizm nie jest równoznaczny z aromantycznością, choć bywają mylone.
Postawa aromantyczna zakłada brak zakochiwania się, brak romantycznych relacji i ogólne nieodczuwanie potrzeby bycia w relacji romantycznej.
Taka osoba może mieć bliskie osoby, ale traktuje je platonicznie, jako przyjaciół lub rodzinę.
Osoba aseksualna jak najbardziej może tworzyć związki, odczuwać zakochiwanie się i budować romantyczne relacje – jedynie przy braku elementu pociągu seksualnego.
Może też zdarzyć się tak, że osoba aseksualna jednocześnie jest aromantyczna, ale nie jest to regułą.
Czy osoba aseksualna odczuwa podniecenie?
Osoby aseksualne mogą odczuwać podniecenie, ale jest ono zwykle wywoływane innymi czynnikami niż atrakcyjność seksualna innej osoby.
Dla niektórych osób aseksualnych podniecenie może być związane z intelektem, emocjonalnym połączeniem lub określonymi sytuacjami, które nie są związane z seksualnością.
Dla innych może to być całkowicie nieobecne.
Warto zrozumieć, że aseksualizm nie oznacza braku zdolności do odczuwania przyjemności czy pożądania, ale skupia się na braku odczucia pociągu seksualnego w stosunku do innych ludzi.
Jak kocha osoba aseksualna?
Osoby aseksualne mogą kochać tak samo głęboko i prawdziwie jak osoby o innych orientacjach seksualnych.
Ich miłość może być oparta na emocjonalnym połączeniu, wspólnocie i rozwoju głębokiej więzi z drugą osobą.
Aseksualizm nie wyklucza uczucia miłości, romantyzmu ani związków partnerskich.
To oznacza, że mogą tworzyć trwałe, satysfakcjonujące relacje z innymi osobami, choć nie opierają się na pociągu seksualnym.
Co powoduje aseksualizm?
Przyczyny aseksualizmu nie są do końca zrozumiane i mogą mieć różne źródła.
Niektórzy uważają to za naturalną i wrodzoną cechę, która jest częścią ich tożsamości od dzieciństwa, podczas gdy inni mogą doświadczyć zmian w swojej orientacji seksualnej w ciągu życia.
Nie jest to wynikiem zaburzenia, ale po prostu odmiennej orientacji seksualnej.
Ile jest osób aseksualnych?
Z szacowaniem tego, jaka część społeczeństwa jest aseksualna, trzeba być bardzo ostrożnym – należy pamiętać, że duża część aseksualistów może mieć problem z określeniem swojej seksualności lub różne zdefiniowanie tej orientacji może wpływać na wyniki.
Szacuje się, że orientacja aseksualna dotyczy od 0,6% do nawet 5,5% społeczeństwa.
Aseksualizm i zaburzenia seksualne – różnice
Warto podkreślić różnicę między aseksualizmem a zaburzeniami seksualnymi.
Aseksualizm to orientacja seksualna, podczas gdy zaburzenia seksualne to problemy zdrowotne, które mogą wpływać na zdolność do czerpania przyjemności ze stosunków seksualnych.
Aseksualizm nie jest uważany za zaburzenie, a osoby aseksualne nie potrzebują leczenia.
To po prostu inna forma orientacji seksualnej, która jest częścią normalnej różnorodności ludzkiej seksualności.
Po czym poznać, że jest się aseksualnym?
Rozpoznanie aseksualizmu może być procesem długotrwałym, wymagającym autorefleksji, samookreślenia i akceptacji.
Duże trudności w określeniu siebie jako osoby aseksualnej może przysporzyć nacisk społeczny i kontekst kulturowy na to, że „normą jest” kogoś seksualnie pożądać.
Co więcej, osoby aseksualne mogą doceniać czyjąś atrakcyjność, myląc to z pociągiem seksualnym.
Kolejną potencjalnie problematyczną sytuacją jest zakochanie się – czyli odczucie silnej więzi emocjonalnej, poczucie, że ktoś się nam podoba, co może sprawić, że trudno będzie przed tą osobą (i przed samym sobą) przyznać, że to emocjonalne przyciąganie nie jest połączone z pożądaniem seksualnym.
Podsumowując, osoba, która rozważa, czy jest aseksualna, powinna zwrócić uwagę na brak pociągu seksualnego w stosunku do innych osób, nawet (a może szczególnie) takich, do których odczuwa romantyczne uczucia i emocjonalne połączenie.
Rozmowy z innymi osobami aseksualnymi i poszukiwanie informacji na ten temat mogą pomóc w zrozumieniu i określeniu swojej orientacji seksualnej.
Podsumowanie
Aseksualizm to orientacja seksualna charakteryzująca się brakiem pociągu seksualnego wobec innych osób.
Osoby aseksualne mogą doświadczać romantycznych uczuć i tworzyć głębokie emocjonalne związki, chociaż nie odczuwają pragnienia seksualnego.
Ważne jest, aby zrozumieć i akceptować różnorodność orientacji seksualnych i wspierać osoby aseksualne w ich tożsamości.
Źródła
- Brodziak, A., & Kłopotowski, T. (2013). Biologiczne i środowiskowe uwarunkowania orientacji seksualnej. In Annales Academiae Medicae Silesiensis (Vol. 4, No. 67, pp. 256-267).
- Strzelczak, A. (2019). Tożsamość osób aseksualnych a ich funkcjonowanie w bliskich związkach (Doctoral dissertation).
- Żukowicz, O. (2021). Mniejszość w mniejszości. Jak aseksualność wzbogaca myślenie o ludzkiej seksualności. Uniwersyteckie Czasopismo Socjologiczne, 28(2), 31-39.
- Ellen Van Houdenhove, Luk Gijs, Guy T’Sjoen & Paul Enzlin (2014) Asexuality: Few Facts, Many Questions, Journal of Sex & Marital Therapy, 40:3, 175-192
- Kurowicka, A. Wpływ kontekstu religijnego i kulturowego na konceptualizowanie aseksualności–przypadek Polski. In Polska Transformacja Seksualna (pp. 39-57). Wydawnictwo Naukowe Scholar Sp. z oo.
