Czy wraz z opadającymi liśćmi, spada również twój nastrój i dopada Cię tzw. chandra?
Czy brak światła słonecznego wprowadza mrok także do Twoich myśli?
Nie jesteś w tym sam/a!
Jesienna chandra to zjawisko, którego doświadcza wielu z nas.
Możesz być spokojny – istnieją skuteczne sposoby, by rozjaśnić myśli i poczuć się lepiej, pomimo szarej pogody za oknem.
Przyjrzyjmy się im z bliska.
Czym jest chandra?
Okazuje się, że w kwestiach zdrowia psychicznego przypominamy… rośliny.
Tak, jak kwiaty i drzewa potrzebują słońca do fotosyntezy i przeżycia, tak i my potrzebujemy słońca do dobrego samopoczucia i porannej energii.
W miesiącach jesienno-zimowych odczuwamy dużą różnicę w stosunku do lata.
Dni stają się coraz krótsze, coraz mniej doświadczamy słońca, na rzecz ciągłego zachmurzenia, skoków ciśnienia i przelotnych mżawek.
Nieraz zdarza się, że pracując na etat, praktycznie cały dzień jesteśmy pozbawieni światła słonecznego – gdy jedziemy do pracy, to jeszcze jest ciemno, a gdy z niej wracamy, to dzień już się kończy.
Niektórzy są na te zmiany wrażliwi bardziej, niż inni, a efektem tego jest chandra, czyli czas obniżonego nastroju i większej drażliwości.
Chandra nie jest chorobą, nie wymaga diagnozy i leczenia, a jedynie większej samoopieki.
Jeśli wraz ze zmianą pory roku Twój stan pogarsza się w sposób uniemożliwiający normalne funkcjonowanie – być może nie zmagasz się z chandrą, tylko sezonowym zaburzeniem depresyjnym.
Czym się różni chandra od depresji?
Jak już wiesz, chandra nie jest zaburzeniem klinicznym, nie jest chorobą wymagającą uwagi specjalisty – co oczywiście nie oznacza, że Twoje cierpienie nie jest prawdziwe.
Mając chandrę, możesz doświadczać:
- częstszego i bardziej dolegliwego smutku,
- spadku motywacji i poziomów energii,
- zwiększonej drażliwości i wahania nastroju w ciągu dnia,
- zmianach w śnie (zazwyczaj zwiększonej senności, częstego poczucia niewyspania).
Ważne jest to, że chandra nie utrudnia Ci normalnego funkcjonowania.
Mimo pogorszonego samopoczucia i dyskomfortu psychicznego, dalej jesteś w stanie pracować i wypełniać inne obowiązki.
W przypadku depresji – zarówno dużego zaburzenia depresyjnego, depresji sezonowej, jak i każdego innego rodzaju tej choroby – ważnym wyznacznikiem jest utrudnienie normalnego funkcjonowania.
Objawy obecne przy chandrze, będą w przypadku depresji znacznie bardziej dokuczliwe i nasilone, a ponadto pojawią się inne, takie jak:
- płaczliwość,
- zmiany apetytu,
- trudności z koncentracją,
- ciągłe poczucie winy,
- pesymizm i ogólne negatywne nastawienie,
- myśli samobójcze.
Drugim najważniejszym rozróżnieniem jest to, że chandra samowolnie ustępuje z czasem.
Przyzwyczajamy się do nowej pogody lub doczekujemy upragnionych ciepłych miesięcy i chandra po prostu mija.
Depresja trwa dalej i wymaga leczenia – a w przypadku depresji sezonowej, można zauważyć powtarzalny wzór ustępowania i ponownego pojawiania się objawów wraz ze zmianami pogodowymi.
Co więcej, w bardzo rzadkich przypadkach, depresja sezonowa może występować latem – w tych przypadkach ludzie są bardziej wyczuleni na długie słoneczne dni, które stają się dla nich męczące, powodując objawy depresji.
Miesiące spokojniejsze, bardziej pochmurne mogą dawać im wręcz wytchnienie.
Bezpłatny test online depresjiIle czasu trwa chandra?
Nie ma dokładnych ram czasowych, w których trwa chandra.
Czasem będzie to kilka dni, czasem tygodni – a czasem możemy mieć poczucie, że chandra trwa tak długo, jak długo trwa jesień i zima.
Co ważne, chandra nie jest stała w czasie i nie jest odczuwana codziennie tak samo.
Zdarzają się dni z samopoczuciem gorszym, ale także dni „normalne” lub nawet przyjemne.
Jak walczyć z chandrą? Skuteczne sposoby
To, co możemy zrobić, aby uporać się z chandrą to tylko i aż samoopieka.
Nie ma leków na chandrę i nie możemy wpływać na pogodę i zmieniające się pory roku – możemy natomiast wzmocnić samych siebie i regulować swoje reakcje na zmieniające się warunki.
Poniżej znajdziesz kilka skutecznych sposobów na złagodzenie jesiennej chandry.
Podążaj za słońcem
Na chandrę bardzo duży wpływ ma poziom nasłonecznienia, a także poziomy witaminy D, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania rytmu dobowego.
Ekspozycja na naturalne światło słoneczne to najlepsze „lekarstwo” na chandrę.
Żeby uzupełnić brakujące dawki światła słonecznego, możesz oczywiście zdecydować się na urlop w kraju, w którym doświadczysz więcej słonecznej pogody.
Jeśli jednak nie masz takiej możliwości, wykorzystuj te momenty nasłonecznienia, które przydarzają się nawet jesienią i zimą – gdy tylko się przytrafią, od razu wyjdź na spacer i naładuj swoje naturalne słoneczne baterie.
Ewentualnie możesz rozważyć także korzystanie z lamp imitujących światło dzienne i z suplementowania witaminy D (suplementację zawsze warto skonsultować z lekarzem).
Ogranicz stresory
Jeśli doświadczasz jesiennej chandry, to znaczy, że jesteś naturalnie wrażliwy na zmiany pogodowe.
Doświadczanie chandry sprawia, że jesteś bardziej reaktywny – rozdrażniony i zestresowany, a co za tym idzie, możesz gorzej reagować na stresory, z którymi w innej sytuacji świetnie byś sobie poradził.
Warto w czasie chandry maksymalnie ograniczyć zewnętrzne stresory, nie dawać się przytłoczyć i dać sobie nieco więcej przestrzeni.
Żeby ograniczyć źródła stresu, możesz rozważyć na przykład:
- zrobienie sobie przerwy od wiadomości i mediów społecznościowych,
- uporządkowanie swojej przestrzeni, pozbycie się nadmiaru rzeczy,
- przykładanie uwagi to stawiania granic i nieangażowania się w działania wyprowadzające Cię z równowagi (np. zakończenie pobudzającej rozmowy, odmowa spotkań, na które nie masz ochoty).
Zawalcz o komfort
To, co najlepiej koi pobudzony układ nerwowy i łagodzi emocje, to komfort – nawet jeżeli jest ukryty w drobnych, na pozór nieistotnych działaniach.
W czasie jesiennej chandry szczególnie zawalcz o te momenty komfortu.
Gdy dodasz do siebie te wszystkie nieznaczące szczegóły, szybko okaże się, że to one pozwalają Ci lepiej znosić pochmurną pogodę i pochmurne samopoczucie.
Takimi drobnymi aktami zwiększania komfortu mogą być na przykład:
- przygotowanie sobie ulubionego dania lub ciepłego napoju na wieczór,
- noszenie wygodnych ulubionych ubrań,
- ponowne obejrzenie ukochanego filmu lub przeczytanie książki,
- poświęcenie wieczoru na wykonanie zabiegów pielęgnacyjnych – użycie balsamu, maski, być może także wykonanie masażu, czy chociażby wzięcie rozgrzewającej kąpieli lub prysznica,
- korzystanie z kojącej mocy naturalnych ziół.
Podsumowanie
Jesienna chandra, choć nie jest zaburzeniem klinicznym, potrafi realnie odbić się na zdrowiu i samopoczuciu.
I chociaż nie masz wpływu na porę roku i pogodę, masz ogromną moc dokonywania wyborów, które pomogą zminimalizować skutki złego samopoczucia.
Jeśli interwencje związane ze stylem życia, takie jak te wymienione powyżej, nie przynoszą wystarczającej ulgi, a złe samopoczucie Cię nie opuszcza i zaczyna utrudniać codzienne życie – rozważ uzyskanie porady specjalisty.
Źródła
- Dobros, N. (2017). Zioła o działaniu uspokajającym i przeciwdepresyjnym. Post Fitoter, 18(3), 215-222.
- Narodowy Fundusz Zdrowia (2020), NFZ o zdrowiu. Depresja
- Kurowska, K., Antosik, K., Decyk, A., & Kobylińska, M. (2021). Znaczenie witaminy D w zapobieganiu i leczeniu depresji. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 27(2), 121-125.
- Bereza, B. (2009). Depresja sezonowa–wybrane aspekty diagnostyczne i terapeutyczne. Pediatria i Medycyna Rodzinna, 5(2), 113-119.
- Rosenthal, N. E. (2012). Winter blues: Everything you need to know to beat seasonal affective disorder. Guilford Press.
