Mizogin – kim jest i jak go rozpoznać?

Kim jest mizogin?

Czym jest mizoginia?

Czy nienawiść do kobiet odeszła do lamusa razem z przyznaniem praw wyborczych?

Niestety nie – choć czasem trudno dostrzec jej subtelne przejawy.

Mizogin to osoba odczuwająca głęboką pogardę do kobiet.

Wbrew pozorom, problem mizoginii jest wciąż aktualny i z upływem lat powstają nowe możliwości jego przejawiania.

Skąd bierze się mizoginia?

Jak sobie z nią radzić?

Czy da się z niej wyleczyć?

Kim jest mizogin?

Mizoginia jest terminem używanym do opisania głęboko zakorzenionej niechęci, nienawiści, czy dyskryminacji wobec kobiet. 

Określenie to wywodzi się z greckich słów „misos” (nienawiść) i „gyne” (kobieta) i odnosi się do uprzedzeń, przekonań i zachowań, które podważają, deprecjonują lub ograniczają kobiety ze względu na ich płeć.

Mizoginia może manifestować się na różne sposoby, zarówno na poziomie osobistym, jak i strukturalnym.

Może to obejmować obraźliwe komentarze, poniżające zachowania, wykluczanie z określonych ról czy zajęć, a także ograniczanie praw kobiet.

Ten rodzaj uprzedzenia może występować zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet.

Różnica między mizoginią a seksizmem polega na zakresie objętości i naturze dyskryminacji.

Seksizm to ogólny termin odnoszący się do wszelkich form uprzedzeń lub dyskryminacji na podstawie płci.

Obejmuje zarówno dyskryminację wobec kobiet (mizoginię) jak i mężczyzn (mizoandrię).

Z kolei mizoginia skupia się wyłącznie na dyskryminacji wobec kobiet.

Teoria „dobrej” i „złej” kobiety

Wiele feministek twierdzi, że mizoginia, to inaczej narzucanie podziału na „dobre” i „złe” kobiety w celu ich kontrolowania i stworzenia wewnętrznego konfliktu.

Ten podział ma wpływ na to, jak kobiety są postrzegane i traktowane. Wierząc w ten podział, mizoginiści usprawiedliwiają kontrolowanie zachowania kobiet.

W książce „Woman Hating” z 1974 roku Andrea Dworkin wykorzystuje baśnie, by pokazać, jak mizoginia jest obecna w kulturze. 

W niektórych baśniach kobiety są przedstawiane jako bierne i podporządkowane, dzięki czemu uznawane za „dobre” (np. Królewna Śnieżka, Śpiąca Królewna).

Natomiast te z mocą i władzą są oznaczane jako „złe” (królowe i czarownice prawie nigdy nie są pozytywnymi postaciami).

Dworkin zauważa, że mężczyźni w baśniach nie są poddawani takim kryteriom jak kobiety (spotyka się zarówno dobrego księcia, jak i dobrego żebraka).

Zauważa się również, że kobiety nękane lub napastowane, na przykład w ruchu #MeToo, są postrzegane jako godne współczucia tylko wtedy, gdy pasują do obrazu „dobrych” kobiet – czyli tych, które są nieseksualne i bezradne.

Kobiety postrzegane jako seksowne, wpływowe i silne nie otrzymują od społeczeństwa współczucia, nawet gdy doświadczają przemocy (zamiast tego obwinia się je – „sama tego chciała”, „sama to sprowokowała”).

Bezpłatny test online depresji

Czy kobieta może być mizoginem?

Podczas gdy większość przypadków jest łączona z mężczyznami, nie można zapominać, że kobieta również może być mizoginem. 

Może to wynikać z internalizacji patriarchalnych wzorców społecznych, braku empatii wobec innych kobiet lub chęci zdobycia akceptacji od mężczyzn.

Niemniej jednak, w większości przypadków mizoginia jest obecna jako zjawisko skierowane przeciwko kobietom przez mężczyzn.

Przyczyny mizoginii

Przyczyny mizoginii są złożone i wynikają z wielu czynników społecznych, kulturowych i indywidualnych. 

Jednym z głównych czynników jest patriarchalna struktura społeczna, która faworyzuje mężczyzn i stawia ich w hierarchii wyżej od kobiet.

Nierówności płciowe, takie jak mniejsze zarobki kobiet, brak równego dostępu do edukacji czy brak reprezentacji w kluczowych dziedzinach, także przyczyniają się do powstawania mizoginii.

Także kultura może wspierać mizoginistyczne wzorce, na przykład poprzez postawy religijne, które mogą sugerować, że kobiety są gorsze lub powinny być podporządkowane mężczyzną, mogą przyczyniać się do pogardy i złego traktowania.

Innym czynnikiem jest wychowanie oparte na stereotypach płciowych, w którym chłopcy są uczeni, że są lepsi od dziewczynek. Te toksyczne przekazy podtrzymują przekonanie, że kobiety są słabsze, mniej inteligentne i mniej wartościowe.

Dorastanie w domu i narażenie na formy mizoginii jest często krytycznym czynnikiem w rozwoju takich postaw.

Badacze wykazali również, że narażenie w dzieciństwie na przemoc domową i przemoc emocjonalną wiąże się z seksizmem, mizoginią i przemocą wobec kobiet.

Do powstania mizoginistycznej postawy może przyczynić się czerpanie korzyści z mizoginistycznych przekonań, posiadanie mizoginistycznych wzorców do naśladowania i utrzymywanie innych przekonań zgodnych z mizoginią.

Media również odgrywają ważną rolę w promowaniu mizoginii poprzez prezentowanie kobiet w roli obiektów seksualnych i przedstawianie ich w sposób uprzedmiotowiający.

Mizoandria

Mizoandria jest terminem używanym do opisania uprzedzeń, nienawiści, czy negatywnych uczuć wobec mężczyzn ze względu na ich płeć.

Jest to swoista analogia do mizoginii. Chociaż mizoandria jest zjawiskiem rzadszym niż mizoginia, wciąż jest ważne, aby zrozumieć i rozpoznawać to zagrożenie.

Przejawy mizoandrii mogą przybierać różne formy. Niektóre z nich obejmują:

• generalizacja: osądzanie wszystkich mężczyzn jako złych, agresywnych lub przemocowych na podstawie działań pojedynczych jednostek,
• upośledzanie mężczyzn: mizoandryczne przekonania mogą prowadzić do marginalizacji i deprecjonowania mężczyzn, wykluczając ich z określonych ról czy działań (np. wykluczenie z roli ojca),
• wyśmiewanie: obraźliwe komentarze, żarty czy uwagi, które celują w mężczyzn, opierając się jedynie na ich płci,
• nierówność społeczna: praktyki i zachowania, które przyznają kobietom przewagę lub lepsze traktowanie w porównaniu z mężczyznami.

Podobnie jak w przypadku mizoginii, przyczyny mizoandrii mogą być złożone i wynikają z wielu czynników.

Często wynika ona z negatywnych doświadczeń jednostek związanych z mężczyznami, traumy czy także błędnych przekonań przekazywanych przez kulturę, czy media.

Warto zaznaczyć, że mizoandria nie jest rozwiązaniem problemu mizoginii ani równości płci.

Walka o równouprawnienie i szacunek dla wszystkich płci wymaga rozpoznania i zwalczania wszelkich form uprzedzeń, niezależnie od kierunku.

Ważne jest, abyśmy jako społeczeństwo dążyli do zrozumienia i empatii dla siebie nawzajem, odrzucając nienawiść i dyskryminację.

Po czym poznać mizogina? Przejawy mizoginii

Czasami mizoginia jest jawna i oczywista, ale może też być ukryta i podstępna. Niektóre oznaki mizoginistycznych zachowań i postaw obejmują:

• wyrażanie nienawiści i pogardy do kobiet,
• bierną agresję,
• nawoływanie do nienawiści lub nękanie kobiet,
• faworyzowanie mężczyzn kosztem kobiet,
• silna wiara w sztywne, tradycyjne role płciowe,
• brak szacunku dla wysiłku kobiet,
• ignorowanie kobiet lub ich lekceważenie (np. wchodzenie w słowo, ignorowanie działania),
• odrzucanie kobiecych pomysłów,
• kradzież pomysłów kobiet, ale odmawianie uznania ich,
• obwinianie kobiet za konflikty i inne problemy społeczne,
• ograniczanie dostępu do zasobów,
• karanie kobiet za identyfikowanie dyskryminacji i seksizmu.

Powyższe są przykładami mizoginii, ale należy pamiętać, że to tylko niewielka próbka tego, jak te postawy są wyrażane na co dzień.

Chociaż takie zachowania są często przejawiane przez mężczyzn, zinternalizowana mizoginia często prowadzi również inne kobiety do udziału w tych zachowaniach.

Jak wyleczyć mizoginizm?

Wyleczenie mizoginizmu wymaga świadomości i chęci zmiany postaw. Problem ze zmianą przekonań jest taki, że osoba wyznająca dane przekonania musi sama chcieć zmiany.

Niestety, wielu mizoginów nie uważa, że ich zachowania i poglądy są problematyczne i wymagają skorygowania.

Najbardziej kluczowym działaniem jest edukacja, zarówno dla osób cierpiących na mizoginię, jak i dla społeczeństwa jako całości. Istnieje wiele organizacji, które prowadzą kampanie mające na celu edukację w zakresie równości płci.

Ponadto terapia i wsparcie psychologiczne mogą być ważnym narzędziem dla mizoginów.

Psychoterapia pozwala na zgłębienie głęboko zakorzenionych przekonań i postaw oraz na naukę nowych, bardziej pozytywnych wzorców zachowań i myślenia.

Jak radzić sobie z mizoginią?

Obserwujesz, jak ktoś poniża Twoje koleżanki w miejscu pracy?

Sama jesteś ofiarą umniejszających zachowań znajomych lub nieznajomych mężczyzn?

Radzenie sobie z dyskryminacją nie jest łatwe, ale niektóre strategie mogą pomóc. 

Dbanie o swoje bezpieczeństwo emocjonalne jest kluczowe, dlatego warto szukać wsparcia wśród przyjaciół, rodziny lub grup wsparcia.

Dodatkowo, podnoszenie świadomości na temat mizoginii w społeczeństwie poprzez działanie społeczne i edukację może przyczynić się do zmniejszenia tego zjawiska jako całości.

Poniżej znajdziesz kroki, które możesz podjąć, aby zadbać o siebie i innych, którzy mają do czynienia z mizoginistycznymi zachowaniami.

Nie ignoruj

W zależności od tego, jak bardzo bezpiecznie się czujesz, zareaguj na nieodpowiednie zachowanie.

Możesz asertywnie zaznaczyć swoje granice i powiedzieć, że takie słowa lub zachowania są nieakceptowalne i nie będziesz kontynuować rozmowy.

W przypadku mizoginii w miejscu pracy możesz także zwrócić się do przełożonego lub działu HR i zgłosić problem anonimowo.

Wyjdź z sytuacji

Asertywność i konfrontacja to ważne techniki, ale często najlepszym wyjściem, jest po prostu usunięcie się z sytuacji. Zamiast usiłować zmienić czyjeś podejście wbrew woli, warto rozważyć całkowite zakończenie relacji.

Twórz bezpieczne przestrzenie

Wspieraj i podnoś na duchu wszystkie kobiety. Pracuj, aby stać się bardziej świadomym szkodliwych skutków mizoginii. Dbaj o relacje w zespole, w szczególności, jeżeli jesteś jego liderem.

Dbaj o siebie

Ćwicz samoopiekę i strategie relaksacyjne, aby radzić sobie ze stresem.

Czasem nie jesteśmy w stanie pozbyć się dyskryminowania lub wyjść z problematycznej sytuacji z dnia na dzień. Jeśli zmagasz się z mizoginią na co dzień, zadbaj o swoją odporność psychiczną.

Warto także rozważyć zgłoszenie się o wsparcie do psychoterapeuty.

Edukuj

Jeśli słyszysz przejawy mizoginii, nawet na pozór łagodne, wychowujesz dzieci, jesteś liderem grupy ludzi, albo czyimś przełożonym – dbaj o własną postawę oraz wykorzystaj swoją pozycję do edukowania innych na temat szkodliwości mizoginistycznego podejścia do kobiet.

Bezpłatny test online – sprawdź czy cierpisz na lęki

Podsumowanie

Mizoginia jest poważnym problemem społecznym, który wymaga uwagi i działania.

Wrogość wobec kobiet, która ma swoje źródła w nierównościach płciowych, stereotypach społecznych i patriarchalnej strukturze społeczeństwa może objawiać się na różne sposoby i ma negatywne konsekwencje dla kobiet (i, co za tym idzie, całego społeczeństwa).

Walka z mizoginią wymaga edukacji, terapii i wsparcia społecznego. Edukacja jest kluczowa dla zwiększenia świadomości i zmiany postaw.

Terapia pomaga osobom cierpiącym na mizoginię zmienić swoje przekonania i wzorce zachowań. Ważne jest również wspieranie równości płci i angażowanie się w działania społeczne, aby krok po kroku wykorzenić ten problem z kultury.

Przezwyciężenie mizoginii jest długotrwałym procesem, ale poprzez zmianę postaw i działanie społeczne możemy dążyć do stworzenia bardziej sprawiedliwego i równego społeczeństwa dla wszystkich jego członków.

Źródła

• Dworkin, A. (1974). Woman hating. New York: Dutton.
• Tileagă, C. (2019). Communicating misogyny: An interdisciplinary research agenda for social psychology. Social and Personality Psychology Compass, 13(7), e12491.
• Szymanski, D. M., Gupta, A., Carr, E. R., & Stewart, D. (2009). Internalized misogyny as a moderator of the link between sexist events and women’s psychological distress. Sex roles, 61, 101-109.
• Wachcińska, O. Mizoginia w perspektywie seksuologii kulturowej. Marta Frączkiewicz, 21.
• Stefaniak, A., Bilewicz, M., & Winiewski, M. (Eds.). (2015). Uprzedzenia w Polsce. Wydawnictwo Liberi Libri.