Lęk przed odrzuceniem – kompleksowy przewodnik

Każdy chce być ważnym i akceptowanym. 

Ta potrzeba najczęściej jest zaspokajana w bliskiej relacji z drugą osobą.

Ale zdarza się, że ktoś nie potrafi wejść bezpiecznie w taką relację.

Pojawiają się negatywne emocje, wiele pytań i lęk.

Lęk przed odrzuceniem.

Bywa poważnym problemem, który w znacznym stopniu może wpływać na nasze życie, funkcjonowanie i umiejętności budowania relacji z innymi ludźmi. 

Dowiedz się czym jest lęk przed odrzuceniem, skąd się bierze, jak go rozpoznać i jak sobie z nią radzić.

Lęk przed odrzuceniem – co warto o nim wiedzieć?

Lęk przed odrzuceniem, zwany też nullofobią to zaburzenie, którego źródłem jest nieuzasadniony strach przed wchodzeniem w bliskie relacje z innymi ludźmi.

Dla osoby z tą przypadłością każdy związek, relacja niesie w sobie ryzyko bycia odrzuconym.

Taka wizja odtrącenia i samotności jest przerażająca.

Nullofobia powoduje, że osoba nią dotknięta, nie potrafi budować szczęśliwych relacji z innymi ludźmi, a jeśli nawet jej się to uda nie potrafi się z nich cieszyć.

Bezpłatny test online – sprawdź na jakie lęki cierpisz

Przyczyny lęku przed odrzuceniem

Za główną i najważniejszą przyczynę lęku przed odrzuceniem uznaje się negatywne przeżycia z dzieciństwa.

Doświadczenie odtrącenia we wczesnym okresie życia ma realny wpływ na późniejsze funkcjonowanie w relacjach z innymi ludźmi.

Przyczyną lęku przed odrzuceniem może być również brak bezpiecznego stylu przywiązania w dzieciństwie, który skutkuje nieumiejętnością tworzenia bezpiecznych relacji z drugim człowiekiem.

Dziecko, które było zostawiane bez opieki, zainteresowania, ciepła i miłości traci zaufanie do bliskiej osoby i otaczającego świata. Powoduje to, że jako dorosły nie potrafi budować z drugim człowiekiem relacji opartej na zaufaniu, bliskości czy miłości.

Gdy dziecko spotkało się z przemocą w rodzinie lub też traumę spowodowało u niego np. rozstanie rodziców może ono w przyszłości cierpieć na lęk przed odrzuceniem. 

Objawy lęku przed odrzuceniem

Objawy lęku przed odrzuceniem mogą być różne w zależności od typu osobowości z jaką mamy do czynienia.

Najbardziej charakterystyczne z nich to:

– objawy narcystyczne, wśród których należy wymienić wyniosłość, wysoką samoocenę, perfekcjonizm, egoizm, wygórowane wymagania wobec siebie i innych;

– objawy unikające, czyli unikanie działań wymagających bliższych relacji z ludźmi;

– objawy anankastyczne, czyli nadmierny perfekcjonizm, ostrożność, przezorność, a także zbyt duża/przesadna sumienność;

– objawy zależne, które przejawiają się w nadmiernym podporządkowywaniu się innym ludziom, nieumiejętności wyrażania własnego zdania (czasem spowodowane to jest jego brakiem), problemami z samodzielnym podejmowaniem decyzji, bezradnością, przerzucaniem odpowiedzialności na innych ludzi,

– objawy histrioniczne, czyli uwodzicielskość, nadmierne koncentrowanie się na atrakcyjności fizycznej,  nieumiejętność nawiązywania mocniejszych relacji uczuciowych z innymi ludźmi, osoby z tymi objawami czują się często niedoceniane, gdy nie są w centrum uwagi,

– objawy schizoidalne, czyli wycofanie się z relacji, skłonność do samotnictwa, obojętność emocjonalna,

– objawy paranoiczne, czyli podejrzliwość i nieufność wobec innych ludzi, przewrażliwienie na swoim punkcie,

– osobowość typu borderline, którą charakteryzuje niestabilność uczuciowa, skrajne uczucia wobec innych od silnej więzi i idealizowania drugiej osoby do całkowitego odrzucenia, nienawiści i pogardy.

Lęk przed odrzuceniem jest bardzo dobrze widoczny w związkach, w których jedna osoba panicznie boi się samotności.

Lęk, który nią kieruje powoduje, że jest ona w stanie wiele zrobić i wiele poświęcić, aby nie być samotną.

Wszystko o objawach nerwicy

Życie z lękiem przed odrzuceniem

Chorzy z nullofobią nie zawsze mają świadomość tego, że cierpią z powodu lęku przed odrzuceniem.

Problem ten niesie wiele za sobą życiowych konsekwencji.

Są nimi m.in. poczucie osamotnienia, pustki, niezrozumienia, obniżone poczucie własnej wartości, nieumiejętność nawiązywania bliskich relacji.

Czasem pojawiają się również objawy nerwicowe czy depresyjne. Są one wrażliwe na krytykę, odmowę, wiele zachowań innych osób przyjmują bardzo osobiście i odbierają jako atak na swoją osobę. 

Osoby cierpiące na nullofobię żyją zazwyczaj w jednym z dwóch schematów.

Schemat 1:

Życie w związku z poczuciem nieustannej niepewności i lęku, że może się on skończyć.

Powoduje to, że osoba nie jest szczęśliwa, a jej lęk skutkuje tym, że stara się robić wszystko, by nie stracić bliskiej osoby. 

Może to doprowadzić do tego, że partner poczuje się osaczony i doprowadzić do rozstania.

Zachowanie chorych z nullofobią wobec innych osób często powoduje, że same zniechęcają do siebie drugą stronę odrzucają ją i oczekują, że domyśli się ona o co im chodzi.

Równie często sprawdzają one swoją relację, kontrolują drugą stronę, czasem zarzucają jej zdradę i takim zachowaniem doprowadzają do rzeczywistego odrzucenia i rozstania. 

Schemat 2:

Drugim schematem, który może wybrać osoba z lękiem przed odrzuceniem jest unikanie źródła lęku, czyli bliskich relacji z innymi ludźmi.

Samotność, izolacja i odrzucenie nakręca błędne koło lęku, gniewu i ucieczki.

Leczenie lęku przed odrzuceniem

Wiele osób cierpiących na to zaburzenie nie zdaje sobie z niego sprawy, a nieleczony problem często skazuje na samotność i życie w stresie.

W leczeniu niezbędna jest psychoterapia, której głównym celem jest pomoc pacjentowi w utrzymaniu się w relacji.

Problem polega na tym, że choremu z nullofobią niejednokrotnie trudno nawiązać relację również z terapeutą.

Niektórzy pacjenci reprezentują postawę lekceważącą, niezaangażowaną, która ma za zadanie zniechęcić drugą stronę. Przychodzą po pomoc, a jednocześnie nie potrafią jej przyjąć.

Gdy jednak udaje się nawiązać pierwszy kontakt i znikają obawy wówczas objawy nullofobi mogą powrócić.

Jak pokonać lęk?

Chory obawia się wówczas, że za bardzo zaangażował się w terapię i terapeuta może go odrzucić. Zdarza się, że pacjenci podejmują wówczas ponowną próbę zerwania relacji, bo lepiej odrzucić samemu niż być odrzuconym.

Zdobycie zaufania jest dużym sukcesem terapii dającym szansę na zrozumienie problemu przez pacjenta. Psychoterapia jest długotrwała, wymaga dużej konsekwencji i cierpliwości.

Chorzy to osoby z silnym lękiem przed odrzuceniem, często przewrażliwione na swoim punkcie, dlatego bardzo łatwo stracić ich zaufanie. Mają oni tendencję do nadinterpretacji niektórych zachowań drugiej strony.

Psychoterapia ma na celu przepracowanie poznawcze myśli i problemów.

Dzięki szczerej rozmowie i otwartej relacji z terapeutą, osoba z nullofobią może skonfrontować się ze swoim lękiem, negatywnymi myślami o byciu niepełnowartościową czy przećwiczyć alternatywne sposoby radzenia sobie z napięciem. 

Psychoterapia pomaga również dotrzeć do źródła lęku i zwiększyć samoświadomość.

Uzdrawiającą siłę ma również doświadczenie akceptacji i zrozumienia dla swojej osoby i uczuć.

Terapia zaburzeń osobowości typu borderline, której również towarzyszy lęk przed odrzuceniem czasami łączy psychoterapię i leczenie farmakologiczne. Stosowane leki mają na celu zmniejszenie niektórych objawów, leków czy depresji.

Uświadomienie sobie, że problemem jest lęk przed odrzuceniem, jego zrozumienie oraz odpowiednia terapia może doprowadzić do tego, że pacjent pewnego dnia upora się z odczuwanym lękiem i stworzy udany związek.