Osoby zmagające się z zaburzeniami osobowości często słyszą, że terapia to długi proces.
Ale co to właściwie oznacza?
Kilka miesięcy, kilka lat, a może całe życie?
W rzeczywistości długość terapii jest bardzo indywidualna i zależy od wielu czynników – od motywacji pacjenta, wybranego nurtu terapeutycznego, a nawet sytuacji życiowej.
Jak to wygląda w praktyce?
Od czego zależy czas trwania terapii zaburzeń osobowości?
Nie ma jednej, uniwersalnej odpowiedzi na pytanie, ile trwa terapia zaburzeń osobowości, ponieważ długość leczenia zależy od kilku kluczowych czynników, w tym:
- Rodzaju zaburzenia: zaburzenia osobowości są bardzo zróżnicowane. Niektóre, jak osobowość unikająca, mogą dobrze reagować na krótszą terapię, podczas gdy inne, jak osobowość borderline czy narcystyczna, często wymagają wieloletniej pracy.
- Głębokości problemu: osoby, u których objawy są bardzo nasilone i powodują poważne trudności w funkcjonowaniu, zwykle potrzebują dłuższej terapii.
- Motywacji i zaangażowania pacjenta: skuteczność terapii w dużej mierze zależy od tego, na ile pacjent jest gotów do pracy nad sobą, przyjmowania trudnych emocji i wdrażania zmian w codziennym życiu.
- Rodzaju terapii: różne nurty terapeutyczne mają różne podejścia do leczenia zaburzeń osobowości:
- Terapia schematów – zazwyczaj trwa od kilku do kilkunastu lat, ponieważ koncentruje się na zmianie głęboko zakorzenionych schematów myślenia i zachowania.
- Dialektyczna terapia behawioralna (DBT) – stosowana zwłaszcza w zaburzeniu borderline, może trwać od roku do kilku lat, ale często jest bardziej strukturalna i intensywna.
- Terapia psychodynamiczna – jej celem jest dogłębna analiza nieświadomych wzorców i ich wpływu na funkcjonowanie. Może trwać wiele lat, a nawet być terapią otwartą (bez określonej daty zakończenia).
- Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) – w niektórych przypadkach, np. w osobowości unikającej, może być stosowana jako terapia krótsza, trwająca 1–2 lata.
- Dostępności i regularności spotkań: wiele osób korzysta z terapii raz w tygodniu, ale w trudniejszych przypadkach sesje mogą być częstsze. Terapia co dwa tygodnie może spowolnić proces leczenia, choć w niektórych sytuacjach nadal przynosi zadowalające efekty.
- Kontekst życiowy i wsparcie społeczne: osoby mające stabilne środowisko – wspierającą rodzinę, przyjaciół czy bezpieczne warunki życiowe – często szybciej zauważają efekty terapii, ponieważ mogą na bieżąco wdrażać nowe strategie radzenia sobie. Z kolei osoby funkcjonujące w trudnych warunkach, np. w toksycznych relacjach, pod wpływem chronicznego stresu czy w niestabilnej sytuacji finansowej, mogą potrzebować więcej czasu, by wprowadzić zmiany i utrwalić nowe sposoby funkcjonowania.
Średni czas trwania terapii zaburzeń osobowości
Terapia zaburzeń osobowości trwa długo w porównaniu do terapii innego rodzaju zaburzeń.
- Terapia krótkoterminowa (6–24 miesiące)
Może pomóc osobom, które mają łagodne objawy lub chcą skupić się na konkretnym aspekcie swojego funkcjonowania. - Terapia średnioterminowa (2–5 lat)
Jest częstym wyborem w leczeniu umiarkowanych do poważnych zaburzeń osobowości, zwłaszcza w podejściach psychodynamicznych i terapii schematów. - Terapia długoterminowa (5+ lat)
Zwykle stosowana w przypadku poważniejszych zaburzeń, takich jak osobowość narcystyczna. Może być konieczna, jeśli osoba ma trudności z nawiązywaniem relacji, radzeniem sobie z emocjami lub wielokrotnie wraca do destrukcyjnych schematów. - Terapia otwarta – proces bez określonego końca
Niektóre osoby z zaburzeniami osobowości korzystają z tzw. terapii otwartej, czyli procesu, który nie ma z góry ustalonego terminu zakończenia. Może ona trwać wiele lat, a nawet całe życie, jeśli pacjent czuje, że regularne spotkania pomagają mu w codziennym funkcjonowaniu. Taki model terapii jest szczególnie pomocny dla osób, które mierzą się z głębokimi trudnościami emocjonalnymi lub mają niestabilne warunki życiowe. W dłuższym ujęciu terapia nie tylko wspiera w kryzysowych momentach, ale też pomaga w rozwoju osobistym i budowaniu satysfakcjonujących relacji.
Czy terapia zaburzeń osobowości może trwać całe życie?
W niektórych przypadkach terapia może trwać wiele lat, ale nie oznacza to, że pacjent zawsze będzie w tym samym punkcie.
Proces terapeutyczny zazwyczaj ewoluuje – początkowo koncentruje się na stabilizacji emocjonalnej, a z czasem przechodzi w pracę nad głębszymi schematami i zmianą stylu funkcjonowania.
Niektóre osoby, nawet po zakończeniu intensywnej terapii, decydują się na spotkania podtrzymujące – np. raz w miesiącu – aby kontynuować pracę nad sobą i zapobiegać nawrotom destrukcyjnych wzorców.
Jak przyspieszyć postępy w terapii?
Choć terapia zaburzeń osobowości wymaga czasu, istnieją sposoby, które mogą wspierać i przyspieszać proces zdrowienia:
- Regularność – im bardziej stabilne są sesje (np. raz w tygodniu), tym lepsze efekty.
- Aktywne uczestnictwo – notowanie refleksji, wykonywanie zaleceń terapeuty i ćwiczenie nowych umiejętności w codziennym życiu.
- Otwartość na zmiany – im większa gotowość do przełamywania starych schematów, tym większa szansa na skuteczność terapii.
- Wsparcie otoczenia – zdrowe relacje mogą wspomagać proces terapeutyczny i pomagać w utrzymaniu postępów.
Źródła
- Lindfors, O., Knekt, P., Heinonen, E., Härkänen, T., & Virtala, E. (2015). The effectiveness of short- and long-term psychotherapy on personality functioning during a 5-year follow-up.. Journal of affective disorders, 173, 31-8 . https://doi.org/10.1016/j.jad.2014.10.039.
- Leichsenring, F., & Rabung, S. (2011). Long-term psychodynamic psychotherapy in complex mental disorders: update of a meta-analysis.. The British journal of psychiatry: the journal of mental science, 199 1, 15-22 . https://doi.org/10.1192/bjp.bp.110.082776
Dowiedz się więcej
- Jak zachowuje się osoba, która ma zaburzenia osobowości
- Skąd się biorą zaburzenia osobowości?
- Jakie są zaburzenia osobowości?
- Jaka terapia przy zaburzeniach osobowości?
- Objawy zaburzeń osobowości
