Każdy z nas od czasu do czasu odczuwa lęk – to naturalna reakcja organizmu na stresujące sytuacje.
Problem pojawia się jednak, gdy lęk staje się codziennością, trwa przez długi czas i utrudnia normalne funkcjonowanie.
Chroniczny lęk to stan ciągłego napięcia, obaw i niepokoju, który utrzymuje się przez wiele tygodni, miesięcy, a czasem nawet lat.
Nie jest to krótkotrwałe uczucie, ale długotrwały problem, który może mieć poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i fizycznego.
Jakie są objawy chronicznego lęku?
Chroniczny lęk objawia się zarówno na poziomie psychicznym, jak i fizycznym. Do najczęstszych symptomów należą:
Objawy psychiczne:
- Stałe uczucie niepokoju i napięcia, nawet bez wyraźnej przyczyny.
- Trudności w koncentracji.
- Nadmierne martwienie się o przyszłość, zdrowie, finanse czy relacje.
- Problemy ze snem, takie jak trudności w zasypianiu lub częste budzenie się w nocy.
Objawy fizyczne:
- Przyspieszone bicie serca.
- Bóle mięśni i napięcie w ciele, zwłaszcza w okolicach szyi, ramion i pleców.
- Problemy żołądkowo-jelitowe, takie jak biegunki, zaparcia czy bóle brzucha.
- Nadmierne pocenie się, suchość w ustach, zawroty głowy.
Czym się różni chroniczny lęk od lęku napadowego?
Chroniczny lęk i lęk napadowy (np. napady paniki) to dwa różne rodzaje zaburzeń lękowych.
Chroniczny lęk to stan długotrwały – osoba odczuwa stałe napięcie i obawy przez większość dnia.
Lęk napadowy natomiast objawia się nagłymi, intensywnymi epizodami paniki, które pojawiają się bez ostrzeżenia i mogą trwać od kilku minut do kilkudziesięciu minut.
Podczas napadu paniki objawy są znacznie bardziej nasilone i mogą obejmować duszności, uczucie zbliżającego się omdlenia, drżenie ciała czy przekonanie, że dzieje się coś bardzo złego, np. zawał serca.
Oba rodzaje lęku wymagają odpowiedniego podejścia terapeutycznego, choć ich mechanizmy są różne.
Co powoduje chroniczny lęk?
Przyczyny chronicznego lęku mogą być złożone i różnorodne. Najczęściej są to:
- Stresujące wydarzenia życiowe – długotrwałe obciążenie związane z pracą, problemami finansowymi, chorobą bliskiej osoby czy trudnościami w relacjach.
- Predyspozycje genetyczne – jeśli w rodzinie występowały zaburzenia lękowe, ryzyko ich pojawienia się wzrasta.
- Zaburzenia chemiczne w mózgu – nierównowaga neuroprzekaźników, takich jak serotonina czy dopamina, może prowadzić do nadmiernej reakcji lękowej.
- Styl życia – brak snu, niewłaściwa dieta, nadmierne spożycie kofeiny czy alkoholu mogą obniżać naszą odporność na stres i nasilać objawy lękowe.
Do czego prowadzą nieleczone stany lękowe?
Nieleczone stany lękowe mogą mieć poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i fizycznego.
Długotrwały lęk sprzyja rozwojowi innych zaburzeń, takich jak depresja, fobii społecznej czy zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego(OCD).
Osoby z przewlekłym lękiem są również bardziej narażone na problemy somatyczne, takie jak choroby sercowo-naczyniowe, nadciśnienie, osłabienie układu odpornościowego czy dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
Ponadto nieleczony lęk może prowadzić do uzależnień, np. od alkoholu czy leków uspokajających, które osoby próbują stosować jako „szybką ulgę.”
Co pogarsza stany lękowe?
Nawet jeśli lęk jest już obecny, istnieją czynniki, które mogą nasilać jego objawy. Do najczęstszych należą:
- Brak odpoczynku – niewystarczająca ilość snu pogłębia uczucie zmęczenia i obniża zdolność radzenia sobie z lękiem.
- Nadmierne spożycie kofeiny, alkoholu i innych używek – mogą one działać pobudzająco na układ nerwowy i wzmagać napięcie.
- Unikanie trudnych sytuacji – paradoksalnie, unikanie problemów może nasilać poczucie zagrożenia i lęku.
- Brak wsparcia społecznego – izolacja sprawia, że osoba czuje się osamotniona w swoim cierpieniu, co dodatkowo zwiększa napięcie.
Jak radzić sobie z chronicznym lękiem?
Chroniczny lęk wymaga profesjonalnej pomocy, ale istnieją też kroki, które można podjąć samodzielnie, by złagodzić objawy:
Psychoterapia
Psychoterapia jest jednym z najskuteczniejszych sposobów radzenia sobie z chronicznym lękiem. Szczególnie polecana jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT), która pomaga zidentyfikować negatywne wzorce myślowe i zmienić sposób reagowania na stresujące sytuacje.
Farmakoterapia
W niektórych przypadkach lekarz może zalecić leki przeciwlękowe lub antydepresyjne. Farmakoterapia powinna być zawsze prowadzona pod kontrolą specjalisty.
Techniki relaksacyjne
Ćwiczenia takie jak mindfulness, joga czy medytacja mogą pomóc w obniżeniu poziomu stresu i poprawić zdolność radzenia sobie z lękiem.
Styl życia
- Zdrowa dieta – spożywanie produktów bogatych w magnez, witaminy z grupy B i kwasy omega-3.
- Regularna aktywność fizyczna – ruch wpływa korzystnie na poziom endorfin i zmniejsza napięcie.
- Ograniczenie kofeiny i alkoholu – te substancje mogą nasilać objawy lękowe.
Wsparcie społeczne
Rozmowa z bliskimi, dołączenie do grup wsparcia czy regularne kontakty społeczne mogą znacząco poprawić samopoczucie i pomóc w radzeniu sobie z lękiem.
Kiedy zgłosić się po pomoc?
Jeśli objawy chronicznego lęku utrzymują się przez dłuższy czas, wpływają na codzienne funkcjonowanie i powodują cierpienie, warto skonsultować się z psychoterapeutą lub psychiatrą. Wczesna interwencja może zapobiec pogłębianiu się problemu i poprawić jakość życia.
Dowiedz się więcej:
- Zespół lęku uogólnionego: objawy, diagnoza i leczenie
- Nerwica lękowa: wszystko co musisz o niej wiedzieć
- Stany lękowe: objawy, przyczyny i leczenie
Źródła
- Błaszczyk, M. (2022). Fenomenologia i psychologia lęku. In Polskie Forum Psychologiczne (Vol. 27, No. 1, pp. 101-115).
- Miazgowski, J., Tuszkiewicz, M., & Miazgowski, T. (2021). Skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej w zakresie uzyskiwania remisji i redukcji częstości nawrotów w zaburzeniach lękowych. Journal of Psychiatry & Clinical Psychology/Psychiatria i Psychologia Kliniczna, 21(4).
